Με έκδηλη την ανησυχία για τις επιπτώσεις στις τιμές όχι μόνο του φυσικού αερίου, αλλά και του ρεύματος, αναμένουν στην Ελλάδα όπως και σε ολόκληρη την Ευρώπη εταιρείες του κλάδου και κράτη-μέλη τον οδικό χάρτη που θα ανακοινώσει σήμερα η Ε.Ε. για πλήρη απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο.
Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, το σχέδιο έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή για την Ε.Ε., η οποία επιδιώκει να παρουσιάσει μια ενεργειακή συμφωνία με τις ΗΠΑ προκειμένου να αντιμετωπίσει τη δασμολογική επίθεση του Ντόναλντ Τραμπ και εν μέσω ανησυχιών των κρατώνμελών, ότι μια τέτοια απόφαση θα αυξήσει τις τιμές ενέργειας, την ώρα που η ευρωπαϊκή βιομηχανία παλεύει με τη γεωπολιτική αναταραχή και το υψηλό ενεργειακό κόστος.
«Αναμένουμε να ανακοινωθεί το σχέδιο και να δούμε τις λεπτομέρειες. Καθολική απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού αερίου σημαίνει ότι η Ελλάδα χάνει ένα ανταγωνιστικό καύσιμο και αυτό θα έχει επίπτωση και στις τιμές ρεύματος, αφού το φυσικό αέριο αποτελεί ακόμη βασικό καύσιμο για την ηλεκτροπαραγωγή. Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται είναι: Θέλουμε ακριβότερες τιμές ρεύματος και φυσικού αερίου για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις;».
Αυτή είναι η εκτίμηση και το ερώτημα που διατυπώνεται από την πλευρά της εγχώριας αγοράς φυσικού αερίου, η οποία δείχνει να αναμένει μια διαφοροποίηση της ελληνικής κυβέρνησης από το σχέδιο της Ε.Ε.
Μέσω Turkstream
Η Ελλάδα εισάγει ρωσικό αέριο μέσω του αγωγού Turkstream, που είναι και ο μοναδικός διαθέσιμος αγωγός για τη μεταφορά ρωσικού αερίου στην Ευρώπη. Ο αγωγός ξεκινάει από τον σταθμό συμπίεσης Russkaya στην Ανάπα της Ρωσίας, διασχίζει τη Μαύρη Θάλασσα και στη συνέχεια μέσω της Τουρκίας και του βουλγαρικού δικτύου τροφοδοτεί την Ελλάδα, τη Σερβία, τη Σλοβακία, την Ουγγαρία και εν μέρει τη Ρουμανία, ενώ κάποιες μικρές ποσότητες φτάνουν και στο δίκτυο της Βόρειας Μακεδονίας.
Η Ε.Ε., σύμφωνα με τα όσα έχουν διαρρεύσει μέχρι στιγμής, θα προτείνει έναν οδικό χάρτη καθολικής απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο (αγωγών και LNG) σταδιακά έως το 2027, με τους νομικούς της κύκλους να εξετάζουν τρόπους προστασίας ευρωπαϊκών εταιρειών με εν ενεργεία συμβάσεις προμήθειας από τη Ρωσία.
Σύμφωνα με τους Financial Times, η Ε.Ε. μελετά τις συμβάσεις και τη δυνατότητα κήρυξης ανωτέρας βίας, η οποία θα επέτρεπε στους εισαγωγείς να εξέλθουν από τις υποχρεώσεις τους χωρίς να πληρώσουν ρήτρες. Το φυσικό αέριο της Ρωσίας που φτάνει στην Ευρώπη μέσω του μοναδικού πλέον διαθέσιμου αγωγού Turkstream αποτελεί μόλις το 11% των εισαγωγών της Ευρώπης, όταν πριν από την εισβολή στην Ουκρανία το 2022 το ρωσικό αέ ριο μέσω αγωγών έφτανε τα δύο πέμπτα.
Οι όγκοι ωστόσο ρωσικού LNG έχουν αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια, καθώς διατίθεται στην αγορά σε ανταγωνιστικές τιμές. Αυτός είναι και ο λόγος που εταιρείες και κράτη-μέλη είναι επιφυλακτικά έναντι του σχεδίου της Κομισιόν για καθολική απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού αερίου, με τις κυβερνήσεις μάλιστα της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας να έχουν προειδοποιήσει ότι θα απορρίψουν το σχέδιο.
Στην Ελλάδα το φυσικό αέριο εξακολουθεί να κατέχει σημαντική θέση στην κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ, το πρώτο τρίμηνο του 2025 η ζήτηση αυξήθηκε κατά 35,07% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγουμένου έτους, ενώ στις 24 Φεβρουαρίου σημείωσε ιστορικό ρεκόρ.
H Ρωσία εξακολουθεί να αποτελεί βασική πηγή τροφοδοσίας της χώρας σε φυσικό αέριο. Το πρώτο τρίμηνο του έτους το ρωσικό αέριο που μπαίνει στο σύστημα από τον σταθμό του Σιδηροκάστρου κάλυψε το 38,8% των συνολικών εισαγωγών, ποσότητα που αν σταματήσει να μπαίνει στη χώρα θα πρέπει να αντικατασταθεί με ακριβότερο LNG. Το 2024 το ρωσικό αέριο κάλυψε πάνω από το 50% των συνολικών εισαγωγών της Ελλάδας, ενώ η Ρωσία κατείχε και τη δεύτερη θέση (μετά τις ΗΠΑ) στις εισαγωγές LNG.
Οι συμβάσεις προμήθειας
Μακροπρόθεσμες συμβάσεις προμήθειας φυσικού αερίου με την Gazprom έχει η ΔΕΠΑ για την εισαγωγή 2 δισ. κ.μ. αερίου ετησίως, που λήγουν το 2027, και στην περίπτωση εφαρμογής του σχεδίου της Κομισιόν δεν αναμένεται να επηρεαστούν. Απλώς, δεν θα υπάρξει ανανέωση. Επίσης, συμβάσεις για προμήθεια 2 δισ. κ.μ. αερίου ετησίως έχει η Metlen, οι οποίες λήγουν το 2030 και για μικρότερες ποσότητες περί τα 0,4 δισ. κ.μ. ετησίως η ΔΕΗ.
Οι ΗΠΑ έχουν αναδειχθεί σε βασικό προμηθευτή της Ευρώπης σε LNG, μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας, με τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να εκφράζουν τις ανησυχίες τους για την υπερβολική εξάρτηση σε φυσικό αέριο από την Oυάσιγκτον.
