Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, μιλήσαμε με τον Παναγιώτη Μαρκοστάμο, έναν άνθρωπο που μέσα από τη μουσική του και την αστείρευτη θέλησή του, υπερβαίνει κάθε εμπόδιο.
Μας διηγείται τη δική του διαδρομή ζωής: τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει στην καθημερινότητά του, τη σημασία της προσβασιμότητας, αλλά και τη δύναμη που του δίνει η αγάπη του κόσμου και το πάθος του για δημιουργία.
1.Πώς είναι η ζωή ενός ανθρώπου με οπτική αναπηρία στην Ελλάδα εν έτει 2024; Πώς «βλέπετε» τη ζωή, κ. Μαρκοστάμο;
Ένα άτομο με οπτική αναπηρία καθημερινά έχει να αντιμετωπίσει και να ξεπεράσει αρκετά εμπόδια. Το βασικότερο απ’ όλα είναι να εκπαιδευτεί στο μάθημα της κινητικότητας, προσανατολισμού και δεξιοτήτων καθημερινής διαβίωσης, πράγμα που θα του εξασφαλίσει την αυτονομία και ανεξαρτητοποίηση του.
Στη συνέχεια, αξίζει να πούμε ότι είναι σημαντικό να έχει πρόσβαση σε υπηρεσίες εκπαίδευσης και δια βίου μάθησης, σε υπηρεσίες υγείας, στην απασχόληση και σε αγαθά, καθώς και στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον.
Η «κακή» κατασκευή των πεζοδρομίων, η έλλειψη ηχητικών σημάτων στους φωτεινούς σηματοδότες, η κακή κατασκευή των οδηγών όδευσης τυφλών στα πεζοδρόμια και η κατάληψη αυτών από αυτοκίνητα, μηχανάκια, τραπεζοκαθίσματα και εμπορεύματα από παρακείμενα καταστήματα κάνουν την καθημερινότητα μας δύσκολη, δημιουργώντας εμπόδια και ενισχύοντας φαινόμενα αποκλεισμού.
2. Ως άτομο με οπτική αναπηρία, ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζετε στην προσωπική και επαγγελματική σας ζωή;
Είχα την τύχη να μεγαλώσω σε ένα εξαιρετικό οικογενειακό περιβάλλον, που από την πρώτη στιγμή που διαπίστωσαν το πρόβλημα στην όραση μου δεν το έβαλαν κάτω. Φύγαμε απ’ το χωριό μας, την Κυρτώνη Φθιώτιδος, και ήρθαμε στην Αθήνα για να μπορέσω να πάω σχολείο, και ακολουθώντας διαδοχικά τις βαθμίδες εκπαίδευσης, να σπουδάσω και να αποκατασταθώ επαγγελματικά.
Απαραίτητα εφόδια ήταν για μένα το ότι ήρθα κοντά στην εκπαίδευση από πολύ μικρή ηλικία, μεγαλώνοντας σε ένα περιβάλλον το οποίο δεν ήταν υπερπροστατευτικό. Αυτή η τακτική που ακολούθησε η οικογένεια μου σε συνεργασία με τους εκπαιδευτές μου, μού έδωσε την ευκαιρία να πιάσω τη ζωή στα χέρια μου από πολύ νωρίς και να ζήσω κάθε πρόκληση της, να χαρώ την ομορφιά της και να προχωράω πάντα με χαμόγελο και αισιοδοξία.
3. Πώς ξεκινήσατε τη μουσική σας πορεία και τι σας ενέπνευσε να ασχοληθείτε με αυτήν;
Απ’ όταν θυμάμαι τον εαυτό μου είχα πάθος με τη μουσική και ιδιαίτερα με το παραδοσιακό δημοτικό τραγούδι. Άκουγα κασέτες και πήγαινα με τους γονείς μου σε γλέντια, όπου μπορούσα πολύ εύκολα να αποστηθίσω τα τραγούδια που ερμήνευαν οι καλλιτέχνες.
Σε ηλικία 8 χρονών πήρα τα πρώτα μου μαθήματα στο ακορντεόν, ως μαθητής της σχολής τυφλών, ενώ λίγο αργότερα παρακολούθησα μαθήματα βυζαντινής μουσικής και παραδοσιακού δημοτικού τραγουδιού στον Φάρο Τυφλών Ελλάδος.
Σχεδόν από το 2000 και σε ηλικία 18 ετών ασχολούμαι επαγγελματικά τραγουδώντας σε πανηγύρια, γάμους και πολιτιστικές εκδηλώσεις κάνοντας δουλειά αυτό που αγαπώ πολύ. Έχω συνεργαστεί με τους κορυφαίους μουσικούς και τραγουδιστές του είδους και έχω αναπτύξει φιλίες σχεδόν σε όλη την Ελλάδα, σε πόλεις και χωριά που έχω βρεθεί να τραγουδήσω.
https://www.youtube.com/watch?v=cxLKmV6eN8s
4. Επηρεάζει η αναπηρία την καλλιτεχνική σας έκφραση και τι ρόλο παίζει η μουσική στη ζωή σας;
Δεν θα μπορούσα να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς μουσική. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ τον εαυτό μου χωρίς να τραγουδάω και δεν έχει περάσει μια ημέρα απ’ τη ζωή μου, απ’ όταν θυμάμαι τον εαυτό μου, που να μην πω έστω ένα τραγούδι. Το ότι έχω αναπηρία, από τη στιγμή που έχω αποδεχτεί πλήρως από μικρός τον εαυτό μου, δεν στάθηκε εμπόδιο να κάνω τα όνειρα μου πραγματικότητα.
Μου αρέσει πολύ να δουλεύω, να βελτιώνομαι και να δίνω τον καλύτερό μου εαυτό όταν ανεβαίνω στο πάλκο. Προσπαθώ να πετύχω το καλύτερο και η αγάπη του κόσμου και το χειροκρότημα, μου δίνουν δύναμη να ξεπεράσω εμπόδια και να συνεχίσω να κάνω αυτό που αγαπώ πολύ.
5. Τι μας ενώνει, ανθρώπους με αναπηρία και χωρίς, και τι μας χωρίζει;
Όλους τους ανθρώπους πρέπει να μας ενώνει η θέληση για ζωή και η προσπάθεια να ζήσουμε καλύτερα, χωρίς να δημιουργούμε εμπόδια στους συνανθρώπους μας.
Δεν πιστεύω ότι υπάρχει κάτι ανάμεσα μας, που να μας χωρίζει, αν όλοι σεβόμαστε και αποδεχόμαστε τη διαφορετικότητα του καθενός.
Πάντα με ενδιέφερε να κοιτάω ό,τι μπορεί να μας ενώσει τόσο στον επαγγελματικό τομέα, όσο και στο Αναπηρικό Κίνημα που έχω την τιμή να ασχολούμαι και να εκλέγομαι εδώ και αρκετά χρόνια.
6. Ποιά είναι η γνώμη σας για την τρέχουσα κατάσταση της προσβασιμότητας στην Ελλάδα;
Όπως έχω ήδη αναφέρει, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικές παρεμβάσεις με στόχο να βοηθήσουν ακολουθώντας το μοντέλο της συμπερίληψης. Αυτό που δεν έχει αλλάξει ακόμη είναι η κουλτούρα μας.
Παραδείγματος χάριν, ενώ γίνονται παρεμβάσεις ώστε τα πεζοδρόμια να είναι προσβάσιμα, συνήθως είναι κατειλημμένα από αυτοκίνητα, μηχανάκια και άλλα πολλά εμπόδια.
Δυστυχώς πολλοί συνάνθρωποι μου λειτουργούν με βάση τα δικά τους θέλω και προτιμούν για να μην χάσουν τη βολή τους, να εμποδίζουν όλους εμάς που κινούμαστε με τη βοήθεια του λευκού μπαστουνιού ή του σκύλου οδηγού.
Απεναντίας, αν τα πεζοδρόμια ήταν καθολικά προσβάσιμα, θα μπορούσαν πολύ εύκολα να κινηθούν και τα άτομα με κινητική αναπηρία, τα άτομα της τρίτης ηλικίας, καθώς και οικογένειες με βρεφικά καρότσια.
7. Αν είχατε ένα μαγικό ραβδί και μία αλλαγή να κάνετε, ποια θα ήταν αυτή;
Να κάνω την πόλη μου προσβάσιμη, αλλάζοντας ταυτόχρονα τις κακές συνήθειες των συνανθρώπων μου, που μου δημιουργούν εμπόδια.
8. Χρειάζονται δράσεις ευαισθητοποίησης του κοινού για την αναπηρία ή έχουμε πετύχει το περίφημο «awareness»;
Όχι, το περίφημο «awareness» δεν το έχουμε πετύχει, γιατί από τη μεριά της πολιτείας δεν έχει γίνει ακόμη καμία σοβαρή προσπάθεια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης.
Δεν μπορεί, για παράδειγμα, να μην έχει ικανοποιηθεί πρόταση του Αναπηρικού Κινήματος της χώρας όπου να προβλέπει, στο ωρολόγιο πρόγραμμα σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, μάθημα ευαισθητοποίησης για την αναπηρία.
Εδώ και αρκετά χρόνια, με πρωτοβουλία του Πανελληνίου Συνδέσμου Τυφλών, έχω επισκεφτεί αρκετές εκπαιδευτικές σχολικές μονάδες για να μιλήσω στα παιδιά. Πιστεύω πολύ σε αυτό, γιατί έτσι θα αλλάξει η κουλτούρα της επόμενης γενιάς και αυτό θα πρέπει να γίνει καθολικά σε όλα τα σχολεία της χώρας και όχι εορταστικά μόνο κάθε 3η του Δεκέμβρη (Εθνική και Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία).
9. Τι μήνυμα θα θέλατε να στείλετε στους αναγνώστες, αλλά και στους επαγγελματίες του χώρου της αναπηρίας;
Να παλεύουν, να επιμορφώνονται, να πιστεύουν και να αγαπούν τη δουλειά τους.
Να αγαπούν τον εαυτό τους, να χαμογελούν, γιατί η ζωή είναι πολύ όμορφη όταν την αντιμετωπίζεις με χαμόγελο και αισιοδοξία.
