Οριστικό τέλος στην ενεργειακή εξάρτηση από τις ρωσικές εξαγωγές φιλοδοξεί να βάλει η Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με τον τελικό οδικό χάρτη που παρουσίασε χθες η Κομισιόν για την πλήρη απεξάρτηση από τις εισαγωγές ρωσικής ενέργειας έως το 2027, με στοχευμένα μέτρα και σαφές χρονοδιάγραμμα.
Το νέο REPowerEU Roadmap έρχεται ως απάντηση στην επανεμφάνιση ρωσικού φυσικού αερίου στις ευρωπαϊκές αγορές το 2024, μετά από μία περίοδο σημαντικής μείωσης χάρη σε κυρώσεις και εναλλακτικές στρατηγικές. Παρότι οι ροές είχαν μειωθεί από το 45% στο 19% των συνολικών εισαγωγών, το πρόσφατο “rebound” ενεργοποίησε εκ νέου τον συναγερμό στις Βρυξέλλες. Βεβαίως οι αποφάσεις αυτές της Κομισιόν, ενδέχεται να πυροδοτήσουν εκ νέου ένα ανοδικό ράλι στις τιμές του φυσικού αερίου και ήδη χθες μετά τις ανακοινώσεις στις Βρυξέλλες σημειώθηκε άνοδος στις τιμές TTF από τα 32,9 ευρώ η μεγαβατώρα στα 34,9 ευρώ η μεγαβατώρα.
Οι ανησυχίες για τις επιπτώσεις στις τιμές του αερίου πάντως δεν πτόησαν την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία ξεκαθάρισε ότι “Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποκάλυψε με ωμό τρόπο τους κινδύνους του ενεργειακού εκβιασμού και των οικονομικών πιέσεων. Ήρθε η ώρα να τερματίσουμε πλήρως τους ενεργειακούς δεσμούς με έναν αναξιόπιστο προμηθευτή”.
Οδικός χάρτης
Ο οδικός χάρτης περιλαμβάνει ένα πλέγμα 9 δράσεων, που εκτείνονται σε όλες τις μορφές ρωσικής ενέργειας:
Φυσικό Αέριο:
-Απαγόρευση νέων συμβολαίων για εισαγωγές ρωσικού αερίου (αγωγών ή LNG) άμεσα.
-Τερματισμός όλων των spot συμβολαίων ως το τέλος του 2025.
-Διακοπή και των μακροχρόνιων συμβολαίων ως τα τέλη του 2027.
-Υποχρεωτική διαφάνεια και παρακολούθηση συμβολαίων, με διασταύρωση στοιχείων μεταξύ τελωνείων και αρμόδιων αρχών.
-Ενίσχυση της χρήσης υφιστάμενων υποδομών, καθώς η ΕΕ αναμένει αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής LNG κατά 200 δισ. κ.μ. ως το 2028.
Πετρέλαιο:
-Ειδική δράση κατά του “σκιώδους στόλου” της Ρωσίας – των δεξαμενόπλοιων που παρακάμπτουν τις κυρώσεις.
-Επέκταση και αυστηροποίηση των υφιστάμενων κυρώσεων σε πρόσωπα και εταιρείες.
Πυρηνική Ενέργεια:
-Επιβολή περιορισμών στις εισαγωγές εμπλουτισμένου ουρανίου και λοιπών πυρηνικών υλικών από τη Ρωσία.
-Διακοπή νέων συμβάσεων που συνυπογράφονται από την Euratom Supply Agency.
-Δημιουργία της “European Radioisotopes Valley” για την κάλυψη των ευρωπαϊκών αναγκών σε ραδιοϊσότοπα χωρίς εξαρτήσεις από τρίτους.
Γιατί ανησύχησε η Κομισιόν
Παρά τις προσπάθειες της τελευταίας διετίας, το 2024 έφερε ανησυχητικές ενδείξεις για επιστροφή της ρωσικής ενέργειας καθώς εξήχθησαν:
-52 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου προς 10 κράτη-μέλη.
-13 εκατ. τόνοι ρωσικού πετρελαίου προς 3 χώρες.
-2.800 τόνοι εμπλουτισμένου ουρανίου προς 7 χώρες
Η εικόνα αυτή προκάλεσε αντιδράσεις στις Βρυξέλλες, ενισχύοντας την πεποίθηση ότι μόνο ένας υποχρεωτικός, κοινός οδικός χάρτης μπορεί να διασφαλίσει την ανεξαρτησία και τη σταθερότητα της ΕΕ.
Στο πλαίσιο των αποφάσεων που ανακοινώθηκαν χθες, κάθε κράτος-μέλος καλείται να καταθέσει έως το τέλος του 2025 εθνικό σχέδιο με σαφές χρονοδιάγραμμα απεξάρτησης από ρωσικό φυσικό αέριο, πετρέλαιο και πυρηνικά. Οι εθνικές προσεγγίσεις θα εναρμονιστούν σε επίπεδο Ένωσης για να αποφευχθούν ασυμμετρίες και ρίσκα στην ενεργειακή ασφάλεια ή στις τιμές.
Αξίζει να αναφερθεί τέλος ότι εντός του Ιουνίου η Κομισιόν θα καταθέσει δέσμη νομοθετικών προτάσεων για την εφαρμογή των 9 δράσεων του χάρτη, ενώ θα παρακολουθεί στενά την πορεία των κρατών-μελών.
