Σε μια κίνηση που επιδιώκει να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των Ευρωπαίων πολιτών και των ρυθμιστικών αρχών, η TikTok ανακοίνωσε την πρόθεσή της να επενδύσει 1 δισεκατομμύριο ευρώ για την κατασκευή ενός υπερσύγχρονου κέντρου δεδομένων στη Φινλανδία.
Η ανακοίνωση αυτή έρχεται λίγες μόλις ημέρες μετά την επιβολή προστίμου-μαμούθ ύψους 530 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση, λόγω παραβιάσεων του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων (GDPR), ειδικά σε ό,τι αφορά την ασφάλεια των ανηλίκων χρηστών.
Το νέο data center θα ανεγερθεί στην Κούβολα, μια μικρή φινλανδική πόλη με ισχυρές τεχνολογικές υποδομές και πρόσβαση σε καθαρές πηγές ενέργειας. Η TikTok δηλώνει ότι η επιλογή της Φινλανδίας δεν είναι τυχαία, από τη στιγμή που η χώρα συνδυάζει σταθερό πολιτικό περιβάλλον, προηγμένο νομικό πλαίσιο και υψηλό επίπεδο κυβερνοασφάλειας, καθιστώντας την ιδανική βάση για την ευρωπαϊκή επέκταση της εταιρείας. Το έργο εντάσσεται σε ένα ευρύτερο επενδυτικό σχέδιο με τίτλο Project Clover, ύψους 12 δισ. ευρώ, μέσω του οποίου η πλατφόρμα επιχειρεί να τοποθετήσει τα δεδομένα των 175 εκατομμυρίων Ευρωπαίων χρηστών της εντός των ορίων της ηπείρου.
Η απόφαση αυτή, ωστόσο, δεν μπορεί να αποκοπεί από το διεθνές πλαίσιο έντονης αμφισβήτησης προς την εταιρεία. Η TikTok, που ανήκει στην κινεζική ByteDance, βρίσκεται στο στόχαστρο κυβερνήσεων και θεσμών παγκοσμίως εξαιτίας φόβων για την πιθανή μεταφορά δεδομένων στην Κίνα και τη χρήση τους από κρατικούς μηχανισμούς. Οι ανησυχίες δεν είναι μόνο θεωρητικές με αρκετές χώρες, μεταξύ αυτών οι ΗΠΑ, η Βρετανία, ο Καναδάς και η Γαλλία, να έχουν ήδη απαγορεύσει τη χρήση της εφαρμογής σε δημόσιες υπηρεσίες και κυβερνητικές συσκευές, επικαλούμενες κινδύνους για την εθνική ασφάλεια.
Η Ε.Ε., μέσω του GDPR αλλά και της πρόσφατης νομοθεσίας για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA), επιδιώκει να επιβάλει μεγαλύτερη διαφάνεια και έλεγχο στις πλατφόρμες τεχνολογίας. Η TikTok καλείται να αποδείξει ότι συμμορφώνεται με αυστηρούς όρους που αφορούν τόσο την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων όσο και την ευθύνη για το περιεχόμενο που διακινείται στην πλατφόρμα της. Οι παραβιάσεις που καταγράφηκαν σχετίζονται με την ανεπαρκή ενημέρωση των χρηστών, την αδυναμία προστασίας των λογαριασμών ανηλίκων και την ελλιπή συναίνεση στη συλλογή δεδομένων.
Το νέο κέντρο δεδομένων στη Φινλανδία παρουσιάζεται ως απάντηση σε αυτές τις κατηγορίες. Σύμφωνα με την εταιρεία, το έργο θα διασφαλίζει την «τοπική» διαχείριση των δεδομένων, με έλεγχο αποκλειστικά εντός της ευρωπαϊκής επικράτειας και συμμόρφωση με τα υψηλότερα πρότυπα ασφαλείας. Παρότι οι τεχνικές λεπτομέρειες δεν έχουν δημοσιευθεί πλήρως, εκπρόσωποι της εταιρείας δηλώνουν ότι η λειτουργία του κέντρου θα ενισχύσει την ικανότητα ελέγχου από ανεξάρτητους ευρωπαϊκούς φορείς, ενώ παράλληλα θα μειώσει την εξάρτηση από υποδομές που εδρεύουν εκτός Ε.Ε.
Ειδικοί στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, παρ’ όλα αυτά, επισημαίνουν ότι η φυσική τοποθέτηση δεδομένων στην Ευρώπη δεν αρκεί από μόνη της για να διασφαλίσει την προστασία τους. Όπως αναφέρουν, καθοριστικό ρόλο παίζει και η εσωτερική πολιτική της εταιρείας ως προς το ποιος έχει πρόσβαση στα δεδομένα, ποιοι αλγόριθμοι τα επεξεργάζονται και πώς διαχειρίζονται περιπτώσεις παραβίασης.
Επιπλέον, το ενδιαφέρον για την TikTok δεν περιορίζεται μόνο στη διαχείριση δεδομένων. Στο δημόσιο διάλογο έχει τεθεί και ο ρόλος της πλατφόρμας στη διάδοση περιεχομένου. Η TikTok λειτουργεί με έναν ιδιόμορφο αλγόριθμο προώθησης βίντεο που έχει κατηγορηθεί για έλλειψη διαφάνειας, ενώ έχει συνδεθεί και με την εξάπλωση παραπληροφόρησης και επικίνδυνων προκλήσεων. Η εταιρεία ισχυρίζεται ότι εφαρμόζει αυστηρούς μηχανισμούς εποπτείας, όμως η αποτελεσματικότητα αυτών των πολιτικών αμφισβητείται.
Σε αυτό το πλαίσιο, η επένδυση στη Φινλανδία μπορεί να ερμηνευτεί και ως μια προσπάθεια να διατηρήσει η TikTok τη θέση της στην ευρωπαϊκή αγορά, σε μια περίοδο που πληθαίνουν τα αιτήματα για περιορισμό της επιρροής κινεζικών εταιρειών στον ευρωπαϊκό ψηφιακό χώρο. Η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκφράσει στο παρελθόν ανησυχίες για την εξάρτηση από υποδομές και λογισμικά που δεν εντάσσονται στο πλαίσιο ευρωπαϊκής κυριαρχίας.
Εν τέλει, η περίπτωση TikTok αντικατοπτρίζει με ακρίβεια τη μεγαλύτερη πρόκληση της εποχής, που αφορά το πώς μπορούν οι δημοφιλείς ψηφιακές πλατφόρμες να συνδυάσουν παγκόσμια επέκταση με σεβασμό στην τοπική νομοθεσία, προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και διαφάνεια στη λειτουργία τους.
Η Φινλανδία, ως οικοδεσπότης του νέου data center, αποκτά ρόλο-κλειδί σε αυτή την προσπάθεια, ενώ η υπόλοιπη Ευρώπη παρακολουθεί με ενδιαφέρον αν η TikTok θα καταφέρει να ανταποκριθεί στις προκλήσεις ή αν οι πιέσεις για πιο δραστικά μέτρα θα ενταθούν.
