«Δεν υπάρχει πετυχημένη μέρα. Υπάρχουν πετυχημένες στιγμές», τονίζει καθώς αντιμετωπίζει τα παιδιά όχι ως «μικρούς μαθητές», αλλά ως συνεργάτες και σκηνοθέτες. Εκείνη απλώς ακολουθεί το σενάριο που έχουν εκείνα στο μυαλό τους.
Η Κίκα Γιαξόγλου είναι λογοθεραπεύτρια, μητέρα, δημιουργός της Kikas Communication Clinic στη Ραφήνα και, πάνω απ’ όλα, ένας άνθρωπος που μιλά για την επικοινωνία με αγάπη και βάθος. Μέσα από μια κουβέντα γεμάτη αλήθειες, μοιράζεται τη διαδρομή της, τις προκλήσεις, τις στιγμές έμπνευσης και τις ευχές της για την ειδική αγωγή στην Ελλάδα.
Για όποιον δε σας γνωρίζει, πείτε μας με λίγα λόγια για εσάς και το Kikas Communication Clinic.
Είμαι η Κίκα Γιαξόγλου. Έχω ένα γιο 14 ετών, ο οποίος έχω την τύχη να με εκπαιδεύει στο ρόλο του γονέα, και όχι μόνο, από την ημέρα που γεννήθηκε. Ζω και εργάζομαι στη Ραφήνα όπου πήγα σχολείο και μεγάλωσα.
Σπούδασα Ψυχολογία και Κοινωνιολογία στο πανεπιστήμιο του Sunderland στην Μεγάλη Βρετανία, Λογοθεραπεία στο Πανεπιστήμιο του Ulster στη Β. Ιρλανδία και έκανα το μεταπτυχιακό μου πάνω στον Αυτισμό Παιδικής Ηλικίας, στο Πανεπιστήμιο του Birmingham εξ αποστάσεως γιατί παράλληλα δούλευα στο «Ίδρυμα για το παιδί – Η Παμμακάριστος». Μέσω αυτού του μεταπτυχιακού ερωτεύτηκα τα επιτραπέζια και τη θεραπευτική τους χρήση, τόσο άμεσα όσο και έμμεσα.
Τα 11 χρόνια στο Ίδρυμα και η εμπειρία μου σε ιδιωτικά κέντρα, με κάνανε να πάρω την απόφαση, το 2021, να ανοίξω έναν προσωπικό χώρο όπου θα παρέχονται αποκλειστικά υπηρεσίες Λογοθεραπείας (ατομικά και ομαδικά) αλλά και Συμβουλευτικής Γονέων πάνω στην ανάπτυξη των Επικοινωνιακών και Λεκτικών Δεξιοτήτων.
Το όραμά μου ήταν και είναι να μπορεί ο κάθε γονιός να νιώσει ότι έχει την εξατομικευμένη παροχή υπηρεσιών που χρήζει το παιδί του αλλά και την ανάλογη καθοδήγηση για να το πετύχουμε ως ομάδα, όπως επίσης και τα παιδιά να μπορούν να αναπτυχθούν ως ανεξάρτητες και αυτόνομες οντότητες έχοντας ως βασικό εργαλείο την επικοινωνία, το λόγο τους αλλά και την προσωπικότητά τους.
Πότε νιώσατε πρώτη φορά ότι θέλατε να ασχοληθείτε με τη λογοθεραπεία; Ήταν κάπως «έρωτας με την πρώτη λέξη»;
Δεν ήταν καθόλου έρωτας. Ήταν άγνωστα νερά για εμένα. Δεν ήξερα τι ήταν.
Βλέπετε δεν ήμουν και τόσο καλή μαθήτρια. Δεν ήξερα τι θέλω να κάνω. Αγαπούσα το θέατρο και ήμουν πολύ αναλυτική στα συναισθήματα και στην παρατήρηση του εαυτού μου και των άλλων, αλλά μέχρι εκεί…
Είχα την τύχη να βρίσκομαι σε ένα οικογενειακό περιβάλλον που σχετιζόταν με θεραπευτές της ειδικής αγωγής. Μου το πρότεινε η οικογένειά μου, παρ’ όλο που εκείνα τα χρόνια, το 1996, δεν υπήρχαν ακόμα τα ΤΕΙ Λογοθεραπείας, γι’ αυτό και έφυγα στο εξωτερικό.
Κατάλαβα ότι θέλω να γίνω λογοθεραπεύτρια μετά από την συνέντευξη που μου πήραν για την εισαγωγή μου στο Belfast. Κατάλαβα πόσο σημαντική είναι η επικοινωνία για τους ανθρώπους και για τις σχέσεις. Όταν το έλεγα τότε στην καθηγήτρια συνειδητοποίησα πόσο πολύ το θέλω και νομίζω ότι αυτό ήταν και ο λόγος που με πήραν.
Ποια είναι η πιο συχνή παρεξήγηση που έχει ο κόσμος για τη λογοθεραπεία;
Μια από τις πιο συχνές παρεξηγήσεις που έχει ο κόσμος για τη λογοθεραπεία είναι ότι απευθύνεται μόνο σε παιδιά που αργούν να μιλήσουν ή που δεν λένε το «Ρ». Στην πραγματικότητα, η λογοθεραπεία καλύπτει ένα πολύ ευρύτερο φάσμα δυσκολιών και απευθύνεται σε άτομα κάθε ηλικίας, από βρέφη μέχρι ηλικιωμένους.
Περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων:
1. Δυσκολίες στην κατανόηση και έκφραση του λόγου (προφορικά ή γραπτά)
2. Φωνολογικές διαταραχές (π.χ. αντικατάσταση ή παράλειψη ήχων)
3. Τραυλισμό
4. Δυσκολίες στην κατάποση (δυσφαγία)
5. Φωνολογικές διαταραχές που επηρεάζουν στην ανάγνωση και στην γραφή
6. Διαταραχές λόγου και επικοινωνίας λόγω νευρολογικών παθήσεων (π.χ. αφασία μετά από εγκεφαλικό, νόσος Πάρκινσον, άνοια, εγκεφαλικά τραύματα)
Η πιο σοβαρή παρεξήγηση για εμένα όμως είναι ότι, η λογοθεραπεία αφορά μόνο σε ότι έχει να κάνει με την ομιλία και το λόγο. Δεν είναι μόνο αυτό. Το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι ότι η λογοθεραπεία αφορά κυρίως στην επικοινωνία. Στην λειτουργία του ατόμου να μπορεί να επικοινωνεί με όποιο δυνατό μέσο έχει, τις βασικές του ανάγκες και τα συναισθήματά του. Να μπορεί να κάνει ένα διάλογο με τα μέλη της οικογένειάς του και τους κοντινούς του ανθρώπους. Αυτό ισχύει για όλες τις ηλικίες. Η λογοθεραπεία δεν είναι μόνο άρθρωση, λοιπόν!
Επίσης έχει τύχει αρκετές φορές να ακούσω από γονείς ότι ο τάδε γιατρός ή αναπτυξιολόγος ή ειδικός τους πρότεινε στα 2,6 έτη να κάνει πρώτα εργοθεραπεία και όχι λογοθεραπεία, παρ’ όλο που δεν μιλάει. Δεν χρειάζεται να περιμένουμε να μιλήσει στα 3 ή στα 4 διότι για να έχει αργήσει κάποιος εσωτερικός ή εξωτερικός παράγοντας υπάρχει που επηρεάζει την ανάπτυξη της επικοινωνίας ή/και του λόγου. Ακόμα και σε αυτές τις μικρές ηλικίες μπορούμε να παρέμβουμε έμμεσα ή άμεσα και κυρίως με την κατάλληλη έγκαιρη συμβουλευτική στους γονείς.
Υπάρχει κάποια στιγμή που σας καθόρισε επαγγελματικά;
Είχα πάρει μία υποτροφία από το αντίστοιχο ΕΟΠΥΥ της Ιρλανδίας για να πληρώσω τις σπουδές μου με αντάλλαγμα να εργαστώ σε Δημόσιο Ιατρικό τους κέντρο στην Ιρλανδία μετά τις σπουδές μου για 2 χρόνια.
Μετά από 8 μήνες αποφάσισα να γυρίσω πίσω οριστικά. Χρειαζόμουν πλέον τον ήλιο. Πλήρωσα το υπόλοιπο και γύρισα στην Ελλάδα μετά από 8 χρόνια. Εκείνον τον Σεπτέμβρη του 2005 μου κάνανε την πρόταση να πάω στο «Ίδρυμα για το παιδί – Η Παμμακάριστος» όπου θεωρώ ένα από τα μεγαλύτερα σχολεία, επαγγελματικά, κοινωνικά και προσωπικά.
Ήταν εκεί που αυτό που φοβόμουν, τον αυτισμό, τον είδα ως δώρο. Εκεί κατάλαβα τι σημαίνει ακόμα πιο πολύ επικοινωνία αλλά και τι χρειάζεται να προσφέρει ένας λογοπεδικός – λογοθεραπευτής σε ένα θεραπευόμενο και στην οικογένειά του.
Τα 11 αυτά χρόνια ήταν ουσιαστικά το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο επαγγελματικά για εμένα. Γνώρισα πολύ σημαντικούς ανθρώπους που με μύησαν σε προσεγγίσεις, θεραπευτικές παρεμβάσεις, τρόπους διαχείρισης περιστατικών και πολλά άλλα.
Αν έπρεπε να περιγράψετε τη δική σας «πετυχημένη» ημέρα στη δουλειά, τι θα περιλάμβανε;
Οι μικροί μου ήρωες. Τα πιτσιρίκια που έρχονται να παίξουν μαζί μου, μού έμαθαν να κοιτώ τη στιγμή όταν δουλεύω μαζί τους, να χαίρομαι με την ελάχιστη αλλαγή τους και να τροποποιώ ότι χρειάζεται άμεσα. Μου μάθανε την ευελιξία!
Οπότε θα έλεγα ότι δεν υπάρχει πετυχημένη μέρα, ως μέρα, αλλά υπάρχουν μικρές πετυχημένες στιγμές που τις παίρνεις μαζί σου και σε προχωράνε κάθε μέρα.
Επιτυχία για εμένα είναι όταν ένα πιτσιρίκι αρχίζει να νιώθει ασφάλεια δίπλα μου και με κοιτά μέσα στα μάτια, να προσπαθεί να εκφράσει όσο πιο καλά μπορεί το θέλω του, με όποιο τρόπο και αν μπορεί, πχ κάνοντας ένα νόημα, πατώντας μία εικόνα στην εφαρμογή εναλλακτικής ενισχυτικής επικοινωνίας ή ακόμα βγάζοντας και ένα απλό ήχο!
Πώς είναι η σχέση σας με τα παιδιά με τα οποία εργάζεστε; Είναι σαν μικροί συνεργάτες ή σαν μικροί καθοδηγητές;
Τα παιδιά με τα οποία δουλεύω είναι οι «δάσκαλοί» μου – όπως και ο γιος μου φυσικά!
Τα παιδιά είναι η έμπνευσή μου. Κάθε παιδί μπορεί να με παρασύρει σε μία νέα θεραπευτική ιδέα, σε ένα νέο πάντρεμα θεραπευτικών προσεγγίσεων. Παρατηρώντας τις ανάγκες τους και ακούγοντάς τα με καθοδηγούν στον τρόπο που τους ταιριάζει να τα προσεγγίσω. Αλλάζω σχεδόν πάντα το ύφος μου, το στυλ μου, τον τρόπο που θα παίξω ανάλογα με το παιδί που έχω μπροστά μου. Είναι οι σκηνοθέτες μου και εγώ ο ηθοποιός που ακολουθεί το σενάριο που έχουν στο μυαλό τους! Ζω μαζί τους το «θέατρο» – με την θετικότατη έννοια φυσικά – που πάντα αγαπούσα!
Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση όταν εργάζεστε με παιδιά και πώς καταφέρνετε να τη μετατρέψετε σε ευκαιρία μάθησης;
Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να μπορέσω να «διαβάσω» το σενάριο που προανέφερα! Να μπορέσω να συντονιστώ με το παιδί εκείνη τη στιγμή και να καταφέρουμε με ό,τι και αν χρησιμοποιήσουμε να πετύχουμε τους θεραπευτικούς μας στόχους.
Έχει τύχει να κάνω θεραπεία 30-40 λεπτά μόνο με φούσκες, ή μόνο με ένα χαρτί ζωγραφικής ή πάνω σε μία κούνια. Η θεραπευτική πρόκληση είναι αυτή: Nα βγάλεις στόχους χωρίς πολλά αντικείμενα και να περάσουμε καλά με το παιδί παρ’ όλο που το ίδιο έχει έρθει χωρίς πολλά κέφια! Επίσης, μεγάλη πρόκληση είναι, να αφήσω τις δικές μου προσωπικές πιθανές δυσκολίες, έξω από το χώρο θεραπείας, και να αφιερωθώ στο παιδί.
Ποια είναι η στάση των γονέων απέναντι στη λογοθεραπεία;
Δε θα μπορούσα να έβαζα τις στάσεις των γονέων όλες σε μία κατηγορία. Υπάρχουν γονείς, που νομίζουν ότι κάνω φροντιστήριο ή μάθημα στο παιδί τους και δε θεωρούν ότι χρειάζεται να κάνουν κάτι εκείνοι.
Υπάρχουν γονείς που νομίζουν ότι έχω μαγικά ραβδιά και ότι θα αλλάξω το παιδί τους μαγικά και γρήγορα.
Υπάρχουν όμως και γονείς που είναι ιδιαίτερα συνεργάσιμοι και ακολουθούν όσο πιο πολύ μπορούν τις οδηγίες που τους προτείνω διότι κατανοούν ότι η διαδικασία της παρέμβασης είναι ομαδική δουλειά και ότι και ο δικός τους τρόπος διαπαιδαγώγησης παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην επιτυχία της δικής μου δουλειάς και στην εξέλιξη της επικοινωνίας, του λόγου και της ομιλίας του παιδιού τους.
Τι είναι αυτό που σας συγκινεί περισσότερο σε αυτή τη δουλειά;
Η αγάπη και η εμπιστοσύνη που λαμβάνω από τους γονείς και τα παιδιά. Η αποτελεσματικότητα της παρέμβασης όταν συντονιζόμαστε όλοι (θεραπευτής – γονείς – παιδί). Αυτό είναι το μαγικό ραβδί!
Και τι σας δίνει δύναμη;
Δύναμη…μάλλον το ότι για εμένα η λογοθεραπεία είναι τέχνη και όχι απλά τεχνική, όπως είχε πει και μία δασκάλα συνάδελφος όταν είχα πρωτοξεκινήσει, η κυρία Καμπούρογλου.
Ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες, θα πάρω χρόνο να παρατηρήσω την κατάσταση και θα προσαρμοστώ, όσο πιο καλά μπορώ.
Δύναμη επίσης μου δίνει η γνώση ότι κάθε εμπόδιο είναι ευκαιρία για εξάσκηση της δικής μου ωρίμανσης. Σε αυτό συμβάλλει η συνεχής ψυχοθεραπευτική εργασία που κάνω με τη θεραπεύτριά μου. Δε γίνεται άνθρωπος που δουλεύει με ανθρώπους να μην κάνει ψυχοθεραπεία. Χρειαζόμαστε κι εμείς την υποστήριξή μας για να καταφέρνουμε, όσο γίνεται, να μην επιτρέπουμε στις προσωπικές μας δυσκολίες να μπαίνουν στις θεραπείες μας και το ανάποδο!
Πώς είναι μια καθημερινή για εσάς; Με ποιο συναίσθημα ξεκινά και με ποιο τελειώνει συνήθως η μέρα;
Πρώτο και βασικό μέλημα είναι να δω το γιο μου λίγο και να οργανώσουμε τις βασικές πρακτικές μας υποχρεώσεις, μετακινήσεις κτλ. Τσεκάρισμα προγράμματος συνεδριών – παρουσίες/ακυρώσεις. Επικοινωνία με γονείς ή συναδέλφους κάποιες φορές. Γραφειοκρατικές υποχρεώσεις – οργάνωση θεραπειών
Από το μεσημέρι και μετά παρεμβάσεις – ατομικές /ομαδικές( εκτός και αν είναι μέρα που έχω και πρωινά ραντεβού) μέχρι τις 20:30 το βράδυ που θα γυρίσω σπίτι να δω λίγο πάλι το δικό μου καμάρι!
Τα συναισθήματα φυσικά δεν είναι ποτέ ίδια. Ίσως λίγο αγωνία το πρωί για το πώς θα πάει η μέρα. Το βράδυ σίγουρα τις περισσότερες φορές είναι εξάντληση και κούραση, ειδικά μετά από μέρες που έχω ατομικές και ομαδικές συνεδρίες οι οποίες χρήζουν πολλή ενέργεια από εμένα. Είναι φορές που νιώθω ειλικρινά σαν να μου έχουν ρουφήξει όλη την ενέργεια.
Κάθομαι λίγο στο κουζινάκι μου, παίρνω μερικές ανάσες και ετοιμάζομαι να πάω στο σπίτι μου.
Έχετε φτιάξει ένα μέρος που λειτουργεί υποστηρικτικά για πολλούς ανθρώπους, μικρούς και μεγάλους. Ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα που έχετε μάθει μέσα από αυτό;
Ένας χώρος δε χρειάζεται να είναι συνέχεια «μπουκωμένος» από ραντεβού, να φεύγει το ένα περιστατικό και να μπαίνει το άλλο σε καθημερινή βάση. Δε θα γεμίσω με ραντεβού από το πρωί μέχρι το βράδυ για να καλύψω όλα τα αιτήματα. Θα μετρήσω τις αντοχές μου και αναλόγως θα το οργανώσω και θα παραπέμψω όποιο περιστατικό χρειάζεται.
Σίγουρα θα πρέπει να υπάρχουν κανόνες και όρια που θα πρέπει να τηρούνται και από τις δύο πλευρές με αποδοχή, σεβασμό και ειλικρίνεια. Στην περίπτωση που δεν υπάρχει αυτό, δεν υπάρχει λόγος συνεργασίας διότι δεν θα υπάρχει κανένα θεραπευτικό αποτέλεσμα. Θα δημιουργείται θυμός και εσωτερική ένταση και αυτό σταδιακά θα αρχίσει να βγαίνει στην επικοινωνία.
Το πιο σημαντικό απ ‘όλα όμως είναι ότι δε θα ταιριάξω με όλες τις οικογένειες και είναι εντάξει!
Εσείς πώς αποφορτίζεστε μετά από μία ημέρα με πολλές ματαιώσεις;
Βασικά δεν μιλάω. Πλέκω. Καθαρίζω το κεφάλι μου από όποιες σκέψεις.
Το Φθινόπωρο πήγαινα για μπάνιο στη θάλασσα τα πρωινά. Εύχομαι σύντομα το αρχίσω πάλι γιατί αυτό
πραγματικά με βοηθούσε πάρα πολύ και να καταφέρω να μη το σταματήσω τον επόμενο χειμώνα!
Αν δεν κάνατε αυτό το επάγγελμα, τι θα κάνατε;
Θα γινόμουν μάλλον δραματοθεραπεύτρια. θα συνδύαζα το θέατρο και την ψυχοθεραπεία.
Βλέπετε στον ύπνο σας συνεδρίες που έχετε πραγματοποιήσει;
Όχι πια, πάρα πολύ σπάνια. Τα πρώτα χρόνια, λόγω του έντονου άγχους και της μεγάλης ανασφάλειας γινόταν πιο συχνά.
Ποια είναι η ευχή σας για την ειδική αγωγή και εκπαίδευση στην Ελλάδα;
Να ενταχθούν οι ειδικές παρεμβάσεις σε παιδικούς σταθμούς, νηπιαγωγεία και σχολεία έτσι ώστε το παιδί να δέχεται τις παρεμβάσεις εντός του σχολικού του πλαισίου. Να παρέχεται ΔΩΡΕΑΝ δηλαδή μέσω της δημόσιας εκπαίδευσης έτσι ώστε να γίνεται και μία πιο ουσιαστική συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς αλλά και γενίκευση των δεξιοτήτων των παιδιών στο σχολείο.
Με αυτό τον τρόπο γονείς και παιδιά θα έχουν ελεύθερα απογεύματα για ποιοτικό, χαλαρό χρόνο αλληλεπίδρασης και δε θα τρέχουν από θεραπεία σε θεραπεία.
Ένα μήνυμά σας ως κατακλείδα;
Ας σπάσουμε την αλυσίδα γενεών – την αλυσίδα της ελληνικής οικογενειακής υπερπροστασίας που «κλέβει» τα φτερά της αυτονομίας και ανεξαρτησίας παιδιών και νέων στο όνομα της «αγάπης» σε πολλούς αναπτυξιακούς τομείς.
Ας δώσουμε κατάλληλα εφόδια στα παιδιά μας να μεγαλώσουν ως αυτόνομοι ενήλικες έτσι ώστε να μη φοβούνται να επικοινωνήσουν τα συναισθήματά τους, τις απόψεις τους και τις ανάγκες τους αλλά και να μη φοβούνται τα λάθη που ουσιαστικά είναι δώρα αυτογνωσίας και ανάπτυξης.
