Τα τελευταία χρόνια, η καθημερινότητα των Ελλήνων έχει υποστεί μια ουσιαστική και “αθόρυβη” μεταμόρφωση, καθώς η τεχνολογία ενσωματώνεται όλο και πιο βαθιά στον τρόπο που οι πολίτες εργάζονται, καταναλώνουν και συναλλάσσονται με το κράτος.
Η πιο εντυπωσιακή πλευρά αυτής της μετάβασης αφορά τις μεγαλύτερες ηλικίες, οι οποίες, παρά την αρχική επιφυλακτικότητα απέναντι στις ψηφιακές πρακτικές, εντάσσονται πλέον με αξιοσημείωτη ταχύτητα στον ψηφιακό κόσμο.
Η στροφή αυτή γίνεται ιδιαίτερα εμφανής στις σχέσεις των πολιτών με τη δημόσια διοίκηση. Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή, περίπου το 61,6% των Ελλήνων έχει λάβει ηλεκτρονικά επίσημα έγγραφα, όπως ειδοποιήσεις για φορολογικές υποχρεώσεις, μέσω των προσωπικών του λογαριασμών στο διαδίκτυο. Παράλληλα, σχεδόν το 46% έχει προχωρήσει σε προγραμματισμό ραντεβού με δημόσιες υπηρεσίες μέσω ιστοσελίδας ή εφαρμογής, σημαντική αύξηση σε σχέση με το 2023, όταν το αντίστοιχο ποσοστό ανερχόταν σε 39,1%. Οι υπηρεσίες που χρησιμοποιούνται συχνότερα σε αυτό το πλαίσιο είναι τα ΚΕΠ, ο ΕΦΚΑ, η ΔΥΠΑ και η ΑΑΔΕ, αποτυπώνοντας ότι ακόμη και οι πιο γραφειοκρατικές δομές αρχίζουν να λειτουργούν με σύγχρονους, πιο ευέλικτους όρους.
Αυτή η εξοικείωση με τις ψηφιακές λειτουργίες εκτείνεται και στις καταναλωτικές συνήθειες. Τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι το 62,8% των ατόμων ηλικίας 16 έως 74 ετών που έχουν χρησιμοποιήσει το διαδίκτυο έχει πραγματοποιήσει κάποια ηλεκτρονική αγορά ή παραγγελία. Οι πιο δημοφιλείς κατηγορίες αγορών περιλαμβάνουν τα είδη ένδυσης και υπόδησης με ποσοστό 75,6%, ενώ ακολουθούν οι παραγγελίες έτοιμου φαγητού με 63,9%. Σημαντική είναι και η παρουσία της online κατανάλωσης στον τομέα της υγείας, με το 36,6% να αγοράζει φάρμακα ή συμπληρώματα διατροφής, ενώ το 36,2% προτιμά να παραγγέλνει αθλητικά είδη. Το 28,2% πραγματοποιεί αγορές τροφίμων ή ποτών από σουπερμάρκετ ή άλλες διαδικτυακές πλατφόρμες, το 27,6% επιλέγει καλλυντικά και είδη προσωπικής φροντίδας και το 23,4% αγοράζει ηλεκτρονικές συσκευές, όπως υπολογιστές, tablets και κινητά τηλέφωνα.
Παράλληλα, τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας του ΙΝΕΜΥ – ΕΣΕΕ επιβεβαιώνουν τη σταδιακή μετάβαση του μέσου Έλληνα καταναλωτή προς τις ψηφιακές πληρωμές. Περίπου επτά στους δέκα πολίτες δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν κάρτες ή ψηφιακά πορτοφόλια ακόμα και για τις πιο μικρές καθημερινές αγορές, κάτι που πριν λίγα χρόνια θεωρούνταν σχεδόν ασυνήθιστο. Ακόμη και στις πιο απλές συναλλαγές, η ηλεκτρονική πληρωμή έχει ενσωματωθεί πλήρως στην καταναλωτική ρουτίνα. Αυτή η τάση αντανακλάται και στον γενικότερο τρόπο κατανάλωσης, καθώς σχεδόν οι μισές συναλλαγές στην ελληνική αγορά πραγματοποιούνται μέσω ψηφιακών μέσων, ενώ για το 2025 προβλέπεται ότι το 47% της συνολικής καταναλωτικής δαπάνης θα διεκπεραιώνεται αποκλειστικά μέσα από ηλεκτρονικά κανάλια, επιβεβαιώνοντας τη σταδιακή υποχώρηση της χρήσης μετρητών.
Ιδιαίτερα αξιοσημείωτη είναι η ένταξη των μεγαλύτερων ηλικιακά πολιτών στον ψηφιακό χάρτη, γεγονός που καταρρίπτει στερεότυπα δεκαετιών. Όπως δείχνουν τα ευρήματα της Focus Bari για το πρώτο τρίμηνο του 2025, το 71% των ατόμων άνω των 65 ετών έχει πραγματοποιήσει τουλάχιστον μία ηλεκτρονική αγορά το τελευταίο εξάμηνο. Αντίστοιχα, στην ηλικιακή ομάδα 55 έως 64 ετών, το ποσοστό συμμετοχής σε διαδικτυακές αγορές φτάνει το 61%, αυξημένο κατά 12 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2021. Ακόμη πιο υψηλό είναι το αντίστοιχο ποσοστό στην ομάδα των 45 έως 54 ετών, το οποίο διαμορφώνεται στο 76%, αυξημένο κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες μέσα σε τέσσερα χρόνια.
Η αυξανόμενη ψηφιακή συμμετοχή των πολιτών μεγαλύτερης ηλικίας καταγράφεται και στις συνολικές τους πρακτικές. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, μόνο την τελευταία τετραετία, το ποσοστό των ατόμων άνω των 65 που επέλεξαν να κάνουν τις αγορές τους μέσω διαδικτύου αυξήθηκε κατά 21%, αντανακλώντας μια πιο θετική στάση απέναντι στην τεχνολογία και την πρακτικότητα που προσφέρει. Παλαιότερες προκαταλήψεις και ανασφάλειες γύρω από την ψηφιακή ασφάλεια φαίνεται να υποχωρούν, δίνοντας τη θέση τους στην εξοικείωση και την ευκολία χρήσης.
Η εικόνα που προκύπτει από το σύνολο αυτών των στοιχείων είναι ενδεικτική μιας κοινωνίας που μετασχηματίζεται με γρήγορους ρυθμούς. Ο ψηφιακός κόσμος δεν αποτελεί πλέον προνόμιο των νεότερων, αλλά πεδίο δραστηριότητας για πολίτες όλων των ηλικιών. Η διεύρυνση της ψηφιακής παιδείας, η απλοποίηση των τεχνολογικών εργαλείων και η βελτίωση των υποδομών ενισχύουν αυτή τη μετάβαση, καθιστώντας την τεχνολογία καθημερινό εργαλείο διευκόλυνσης και συμμετοχής. Μέσα σε αυτό το νέο τοπίο, η μεγαλύτερη ίσως αλλαγή είναι η ψυχολογική, καθώς οι πολίτες δεν αισθάνονται “ξένοι” απέναντι στο ψηφιακό περιβάλλον, αλλά το χρησιμοποιούν ενεργά και με αυξανόμενη αυτοπεποίθηση.
