Ο κύβος ερρίφθη.
Το σχήμα Chevron – Helleniq Energy υπέβαλε προσφορά στον διεθνή διαγωνισμό για τα θαλάσσια οικόπεδα νότια της Κρήτης και της Πελοποννήσου, σηματοδοτώντας την έναρξη της επόμενης φάσης στην έρευνα υδρογονανθράκων στην Ελλάδα. Πρόκειται για μια εξέλιξη που αναβαθμίζει το γεωπολιτικό και ενεργειακό αποτύπωμα της χώρας, σε μια περίοδο κατά την οποία η Ανατολική Μεσόγειος αναδεικνύεται σε κρίσιμο πεδίο στρατηγικών επενδύσεων και διεθνών ισορροπιών. Η είσοδος ενός ακόμα αμερικανικού κολοσσού με ελληνικό εταίρο αλλάζει την αγορά. Η έλευση της Chevron αποτελεί έμπρακτη αναγνώριση και ενίσχυση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στην περιοχή που αμφισβητεί η Τουρκία, αποδυναμώνοντας στην πράξη το τουρκολιβυκό μνημόνιο αλλά και το αφήγημα της «γαλάζιας πατρίδας».
Τα βλέμματα όλων είναι στραμμένα στην επόμενη ημέρα. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά στο energygame.gr η εκπρόσωπος της εταιρείας για την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, Sally Jones: «Ανυπομονούμε να συνεργαστούμε με τις ελληνικές αρχές, για να ολοκληρωθεί επιτυχώς η διαδικασία αξιολόγησης του διαγωνισμού, και θα μοιραστούμε περισσότερες λεπτομέρειες την κατάλληλη στιγμή». Η Ελλάδα δεσμεύτηκε διά στόματος του υπουργού Ενέργειας, Σταύρου Παπασταύρου, πως «από αύριο προχωρούμε ακόμη πιο αποφασιστικά, πιο γρήγορα, ξεκλειδώνοντας τις δυνατότητες της χώρας μας».
Τα επόμενα βήματα
Τα επόμενα βήματα ανοίγουν τώρα το πιο κρίσιμο κεφάλαιο της διαδικασίας. Υπό την αιγίδα της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ), θα συσταθεί ειδική επιτροπή, η οποία εντός δέκα ημερών θα πρέπει να προχωρήσει στην αποσφράγιση των φακέλων. Θα ακολουθήσει η αξιολόγηση των προσφορών, διαδικασία που προβλέπεται να ολοκληρωθεί σε διάστημα 60 ημερών.
Στη συνέχεια, το επόμενο βήμα είναι η σύναψη των συμβάσεων μίσθωσης με τους επιλεγμένους αναδόχους, εντός διμήνου από την ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Οι συμβάσεις θα πάρουν τον δρόμο για κύρωση από τη Βουλή, κλείνοντας οριστικά τον διαγωνισμό. Στόχος της κυβέρνησης είναι όλα αυτά τα στάδια να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2025, ώστε στις αρχές του 2026 να εκκινήσει η πρώτη φάση ερευνών, που αφορά την πρόσκτηση δυσδιάστατων σεισμικών δεδομένων.
Κάθε επενδυτής έχει καταθέσει τέσσερις υποφακέλους: έναν με τα έγγραφα νομικής ικανότητας, έναν με την οικονομική δυνατότητα, έναν τρίτο με την τεχνική επάρκεια και έναν σφραγισμένο φάκελο με τα ανταγωνιστικά στοιχεία – δηλαδή την οικονομική του προσφορά. Η διαδικασία απαιτεί τρεις με τέσσερις συνεδριάσεις της Επιτροπής Αξιολόγησης, ώσπου να φτάσει η στιγμή να αποσφραγιστούν οι οικονομικές προσφορές και να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις με τους επενδυτές. Αυτό αναμένεται να καθορίσει ποιοι τελικά θα πάρουν θέση στην εθνική σκακιέρα των υδρογονανθράκων. Πρόθεση της κυβέρνησης είναι να ολοκληρωθούν τα παραπάνω μέχρι το τέλος του χρόνου, ώστε εντός του 2026 να εκκινήσει η πρώτη φάση των ερευνών, που αφορά την πρόσκτηση δισδιάστατων σεισμικών ερευνών.
Σημειώνεται πως τα οικόπεδα που μπήκαν στον διαγωνισμό είναι τα «Νότια της Κρήτης 1» και «Νότια της Κρήτης 2», συνολικής έκτασης 35.000 τ.χλμ, το «Νότια της Πελοποννήσου», 11.000 τ.χλμ. (για τα οποία είχε εξαρχής εκδηλώσει ενδιαφέρον η Chevron), και το «Α2» (826 τ.χλμ), για το οποίο είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον η HELLENiQ Energy.
Η γεωπολιτική σημασία του διαγωνισμού και η Τουρκία
Υπό κανονικές συνθήκες, η έκβαση του διαγωνισμού θα είχε έναν καθαρά εμπορικό χαρακτήρα. Εντούτοις, οι γεωπολιτικές εντάσεις που πυροδότησε η στάση της Τουρκίας και των συμμάχων της στη Λιβύη μετέτρεψαν τον διαγωνισμό σε ζήτημα κρίσιμης σημασίας για τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα και τον ρόλο της χώρας στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.
Ο Κωνσταντίνος Νικολάου, γεωλόγος Πετρελαίων – Ενεργειακός Οικονομολόγος με εμπειρία άνω των τεσσάρων δεκαετιών, τόνισε στο energygame.gr ότι το πρώτο και πιο ισχυρό μήνυμα από τη συμμετοχή της Chevron στον διαγωνισμό είναι καθαρά γεωπολιτικό. Όπως εξήγησε, η προσπάθεια της Τουρκίας και της Λιβύης τους τελευταίους μήνες να αποτρέψουν τον αμερικανικό κολοσσό από το να καταθέσει προσφορά με την πρόφαση ότι οι εν λόγω περιοχές τους ανήκουν απέτυχε πλήρως. «Η κατάθεση προσφοράς στον διαγωνισμό αποτελεί επισφράγιση της άσκησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στην περιοχή, με τη σφραγίδα όχι μόνο της Chevron, αλλά και των Ηνωμένων Πολιτειών, που βρίσκονται πίσω από αυτήν», τόνισε.
Ο κ. Νικολάου σημείωσε ακόμη ότι η εξέλιξη αυτή εξουδετερώνει το τουρκολιβυκό μνημόνιο και «τραυματίζει σοβαρά» το δόγμα της «γαλάζιας πατρίδας», το οποίο στηρίζεται στη θέση ότι τα ελληνικά νησιά δεν διαθέτουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. «Αυτό το ξεγυμνώνει κυριολεκτικά», ανέφερε. Το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» παραμένει κεντρικό στοιχείο της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, με την Άγκυρα να διατηρεί επαφές τόσο με την κυβέρνηση της Τρίπολης όσο και με τις αρχές της Βεγγάζης. Στόχος είναι, μεταξύ άλλων, να περάσει το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο από την Εθνοσυνέλευση της Λιβύης, ενώ παράλληλα επιχειρείται αναθέρμανση των σχέσεων με την Αίγυπτο, η οποία ασκεί επιρροή στον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ.
Υπενθυμίζεται πως στα τέλη Ιουνίου η Λιβυκή Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου, που ελέγχεται από την Τρίπολη (NOC), υπέγραψε συμφωνία για έρευνες σε τέσσερα θαλάσσια οικόπεδα με την τουρκική ΤΡΑΟ. Τα ανατολικότερα από αυτά χαράχθηκαν με τρόπο που εμφανίζεται να λαμβάνει υπόψη την ελληνική αντίληψη περί μέσης γραμμής. Ήταν ένας τρόπος η Άγκυρα να φτάσει υποδόρια νότια της Κρήτης μέσω της TPAO, με στόχο να διεξαγάγει έρευνες ακόμη και σε περιοχές που η Ελλάδα θεωρεί μέρος της δικής της υφαλοκρηπίδας, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο εμπλοκής και του τουρκικού στόλου σε περίπτωση «παρενόχλησης». «Αν η Τουρκία δεν είχε προσπαθήσει να ανακατέψει την τράπουλα, η υπόθεση θα είχε παραμείνει απλώς μια εμπορική συμφωνία, ενώ τώρα απέκτησε ξεκάθαρα γεωπολιτική διάσταση και βαρύτητα», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Η ευκαιρία για επανεκκίνηση
Με την παρουσία της Chevron στα ελληνικά οικόπεδα πνέει ξανά ούριος άνεμος για το εθνικό σχέδιο υδρογονανθράκων. Η ταυτόχρονη παρουσία δύο διεθνών πετρελαϊκών κολοσσών στην Ελλάδα ενισχύει την πεποίθηση ότι η χώρα μπορεί να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην παγκόσμια ενεργειακή αγορά. Η κινητικότητα αυτή ενδυναμώνει τις προσπάθειες εντοπισμού εγχώριων κοιτασμάτων, καθώς στις ήδη δρομολογημένες έρευνες προστίθενται νέες ερευνητικές γεωτρήσεις, πυροδοτούμενες από τον αυξημένο ανταγωνισμό.
Όπως ανέφερε ο κ. Έλληνας, η περιοχή είναι γεωλογικά απαιτητική, με μεγάλα βάθη και σύνθετα πετρώματα που καθιστούν τις έρευνες περίπλοκες και απαιτητικές. Ωστόσο, σημείωσε με έμφαση πως οι μέχρι τώρα ενδείξεις είναι ενθαρρυντικές και ότι υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες για σημαντικές ανακαλύψεις. Μάλιστα, στάθηκε ιδιαίτερα θετικά στο γεγονός ότι μια εταιρεία με διεθνή τεχνογνωσία και πολυετή εμπειρία θα πορευτεί χέρι-χέρι με την ελληνική Helleniq Energy, δίνοντας τη δυνατότητα στη χώρα να αποκτήσει πολύτιμη γνώση και εξειδίκευση μέσα από τη συνεργασία.
Να σημειωθεί ότι το σενάριο της κοινοπραξίας είχε καλλιεργηθεί εδώ και καιρό, καθώς ο ελληνικός όμιλος είχε προχωρήσει από τις αρχές Αυγούστου στη σύσταση τριών μονοπρόσωπων θυγατρικών με τις ονομασίες «Helleniq Upstream Νότια Κρήτης Ι», «Helleniq Upstream Νότια Κρήτης ΙΙ» και «Helleniq Upstream Νότια της Πελοποννήσου», με αντικείμενο την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων. Η κίνηση αυτή είχε ερμηνευτεί ως σαφές μήνυμα ότι η εταιρεία είχε λάβει αποφάσεις για τη συμμετοχή της στον διεθνή διαγωνισμό, αναζητώντας μάλιστα ξένο στρατηγικό εταίρο. Το είχε ουσιαστικά προαναγγείλει ήδη από τον Ιούνιο, στη γενική συνέλευση της Helleniq Energy, ο CEO, Ανδρέας Σιάμισιης, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο ο εταίρος να μην είναι η ExxonMobil – ο αμερικανικός κολοσσός με τον οποίο η ελληνική εταιρεία μοιράζεται τις υφιστάμενες παραχωρήσεις «Δυτικά» και «Νοτιοδυτικά Κρήτης», αλλά που συνεχώς μεταθέτει την απόφαση για ερευνητική γεώτρηση στο δεύτερο μπλοκ.
