Η Τεχνητή νοημοσύνη – Artificial Intelligence (AI) ορίζεται στο Wikipedia ως «η δυνατότητα μίας μηχανής να σχεδιάζει και να υλοποιεί υπολογιστικά συστήματα που μιμούνται στοιχεία του ανθρώπου τα οποία υπονοούν έστω και στοιχειώδη ευφυΐα: μάθηση, προσαρμοστικότητα, εξαγωγή συμπερασμάτων, κατανόηση από συμφραζόμενα, επίλυση προβλημάτων κλπ».
Επίσης στο Wikipedia, η λογοθεραπεία ορίζεται ως «η επιστήμη που ασχολείται με τις διαταραχές λόγου, φωνής ομιλίας και μάσησης – κατάποσης σε παιδιά και ενήλικες, όποια κι αν είναι η αιτία αυτών των διαταραχών: νευρολογική, εξελικτική ή λειτουργική. Αποσκοπεί στην ανάπτυξη της εξωλεκτικής και λεκτικής επικοινωνίας, την καθαρότητα της ομιλίας και της φωνής και στην παραγωγή λόγου των βαρήκοων».
Πώς μπορούν δύο τόσο διαφορετικοί κόσμοι να ενωθούν και να συνεργαστούν; Γίνεται η AI να συμβάλλει θετικά στη λογοθεραπεία; Γίνεται «μία μηχανή» να βοηθήσει μία τόσο ανθρωπιστική επιστήμη; Μήπως είναι εχθρός; Μήπως η AI είναι απειλή για το μέλλον της Λογοθεραπείας;
Η οργάνωση και η διαχείριση μίας θεραπείας είναι σαν ένα παζλ. Αξιολογώντας τις ανάγκες του παιδιού και της οικογένειας, μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο, προσαρμόζουμε τις θεραπευτικές προσεγγίσεις ανάλογα, έτσι ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι.
Προσωπικά, η επικοινωνία με το παιδί και την οικογένεια εκείνη τη στιγμή, τόσο η λεκτική όσο και η εξωλεκτική (βλεμματική επαφή, γλώσσα σώματος, ενσυναίσθηση κ.ά) με βοηθούν να ψάξω στον δικό μου προσωπικό «σκληρό δίσκο» την προσέγγιση εκείνη που θα ταιριάξει τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή για να πετύχω τον λογοθεραπευτικό στόχο. Αυτή την επαφή, αυτή την ενσυναίσθηση, αλλά και αυτή την κατανόηση, δεν ξέρω αν μπορεί αν την καταφέρει μία μηχανή…
Δεν σας κρύβω ότι πραγματικά είμαι υπέρ της τεχνολογίας και των μέσων εναλλακτικής επικοινωνίας (Augmentative and Alternative Communication) όταν χρησιμοποιούνται με στόχο την διευκόλυνση των ατόμων με μειωμένη ή και καθόλου επικοινωνία έτσι ώστε να αποκτήσουν ένα λειτουργικό επικοινωνιακό σύστημα.
Χρησιμοποιώ τεχνολογικά μέσα, tablet και υπολογιστές στις θεραπείες μου αλλά πάντα με συγκεκριμένο στόχο και πάντα με τον ανθρώπινο παράγοντα στο επίκεντρο. Είμαι εκεί, δίπλα στο παιδί και χρησιμοποιώ την τεχνολογία ως μέσο και όχι ως υποκατάστατο της θεραπευτικής σχέσης.
Πλεονεκτήματα της τεχνητής νοημοσύνης στη λογοθεραπεία
- Διευκολύνει την πρόσβαση σε εργαλεία και ιδέες θεραπείας, ειδικά όταν ο θεραπευτής
χρειάζεται γρήγορη καθοδήγηση. - Προσφέρει εναλλακτικά μέσα εξάσκησης (π.χ. εφαρμογές, παιχνίδια, λογισμικό με AI) που μπορούν να ενισχύσουν τη συμμετοχή των παιδιών.
- Υποστηρίζει τους γονείς και τους θεραπευτές με γραφειοκρατικές ή οργανωτικές
διαδικασίες (π.χ. παραγωγή υλικού, εύρεση νέων προσεγγίσεων).
Περιορισμοί και προκλήσεις
- Οι έρευνες είναι ακόμη περιορισμένες, άρα τα αποτελέσματα δεν είναι οριστικά.
- Δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη θεραπευτική σχέση, την ενσυναίσθηση και την
προσαρμογή στις ανάγκες της στιγμής. - Υπάρχει κίνδυνος υπερβολικής εξάρτησης ή λανθασμένης χρήσης αν λείπει η κριτική
σκέψη του θεραπευτή.
Σύγκριση με την παραδοσιακή θεραπεία
Η παραδοσιακή λογοθεραπεία βασίζεται κυρίως στην ανθρώπινη αλληλεπίδραση, στη βιωματική σχέση με το παιδί και την οικογένεια, καθώς και στη συνεχή προσαρμογή της μεθοδολογίας από τον θεραπευτή. Η τεχνητή νοημοσύνη έρχεται να λειτουργήσει ως συμπληρωματικό εργαλείο: μπορεί να εμπλουτίσει τις συνεδρίες και να διευκολύνει τον θεραπευτή, αλλά δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον βασικό κορμό της θεραπείας που είναι η ανθρώπινη σχέση.
Τι δείχνουν οι σύγχρονες έρευνες
Οι έρευνες είναι ακόμα λίγες για να μας δώσουν ακριβή και αξιόπιστα στοιχεία στις θετικές ή/και αρνητικές επιπτώσεις της AI στην επιστήμη της Λογοθεραπείας και πιο συγκεκριμένα σε διαφορετικές ομάδες διαταραχών. Οι σύγχρονες έρευνες εξετάζουν την AI στην διευκόλυνση και βελτίωση της καθημερινότητας των ατόμων που χρήζουν παρέμβασης, των οικογενειών τους αλλά και των θεραπευτών τους.
Ωστόσο, ο Βρετανικός Σύλλογος των Λογοθεραπευτών Royal College of Speech and Language Therapists (RCSLT) – – προσπαθεί να εκπαιδεύσει τους Θεραπευτές του έτσι ώστε να μάθουν να διαχειρίζονται σωστά την Τεχνική Νοημοσύνη (τύπου CHAT GPT) με στόχο να τους βοηθάει σε γραφειοκρατικά και διοικητικά μέρη του επαγγέλματος αλλά και στη θεωρητική διαχείριση κάποιων περιστατικών ως προς την εύρεση κατάλληλων προσεγγίσεων ή και εύρεσης θεραπευτικών ιδεών.
Όπως παρουσιάζεται στο συγκεκριμένο άρθρο, η AI – π.χ. το CΗAT GPT – μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να διευκολυνθούμε εμείς αρχικά, έτσι ώστε να βρούμε γρήγορα στοιχεία που χρειαζόμαστε για τις θεραπείες σε κάποια πιεστική στιγμή και σε περίπτωση που ο δικός μας «σκληρός δίσκος» έχει «καεί» λόγω φόρτου εργασίας. Αλλά και πάλι, χρειάζεται κριτική σκέψη, έτσι ώστε να κρίνουμε αν οι πληροφορίες που μας παραθέτει είναι κατάλληλες για την περίσταση και για εμάς τους ίδιους, αλλά και σωστή χρήση έτσι ώστε να αποφευχθούν πιθανές αρνητικές επιπτώσεις της υπερβολικής χρήσης.
Συμπεράσματα
Συμπερασματικά, αν και το ερευνητικό πεδίο είναι τεράστιο σε αυτόν τον τομέα η προσωπική κλινική επαφή με εργαλεία AI επιβεβαιώνει ότι η θεραπευτική σχέση δεν μπορεί παρά να είναι το επίκεντρο της παρέμβασης. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι απλώς ένα «έξυπνο εργαλείο» που, με σωστή χρήση, μπορεί ίσως να διευκολύνει το θεραπευτή και να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας στον τομέα τηςλ λογοθεραπείας.
