Φθηνότερο είναι το ελληνικό καλάθι στο σούπερ μάρκετ σε σύγκριση με τις άλλες χώρες της.
Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) για τον Σεπτέμβριου του 2025 το μέσο καλάθι στην Ελλάδα είναι φθηνότερο σε σύγκριση με τη Γερμανία (33%), τη Γαλλία (30%), το Ηνωμένο Βασίλειο (10%), την Ιταλία (15%), την Ισπανία (12%), τη Ρουμανία (15%) και την Πορτογαλία (1%).
Η εικόνα των αποτελεσμάτων αλλάζει σημαντικά όταν αφαιρέσουμε τον αναλογούντα ΦΠΑ ανά χώρα για να γίνουν αντιληπτές οι πραγματικές τιμές των προϊόντων σουπερμάρκετ.
Η σύγκριση των καλαθιών σε αυτή την περίπτωση (σχήμα 1 και πίνακας 1) δείχνει ότι οι και οι επτά χώρες έχουν πιο ακριβό μέσο καλάθι από την Ελλάδα, η Γερμανία κατά 39%, η Γαλλία κατά 38%, το Ηνωμένο Βασίλειο κατά 22%, η Ιταλία κατά 22%, η Ισπανία κατά 18% η Πορτογαλία κατά 4% και η Ρουμανία κατά 17%. Αυτό είναι αποτέλεσμα της διαφοράς που έχει ο χαμηλός ΦΠΑ ανά χώρα (πρόκειται για τον ΦΠΑ που αναφέρεται σε τρόφιμα και ποτά).
Στην Ελλάδα αυτός ο ΦΠΑ είναι 13%. Ο ΦΠΑ είναι σημαντικά υψηλότερος από το Ηνωμένο Βασίλειο (0% ή 5%) και τη Γαλλία (10% και 5,5%), την Ισπανία (10% και 4%), την Πορτογαλία (13% και 6%), την Ιταλία (10% και 4%), την Γερμανία (7%) και την Ρουμανία (11% και 5%), αλλά και τις περισσότερες χώρες της ΕΕ.
Σούπερ μάρκετ και τρόφιμα
Η βασική διαφορά είναι ότι τρόφιμα που στην Ελλάδα υπάγονται ακόμα και στον μεσαίο συντελεστή ΦΠΑ με 13% στις υπόλοιπες χώρες υπάγονται στον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ, ο οποίος είναι και χαμηλότερος του ελληνικού με 6%, 5,5%, 4% ή ακόμα και 0%.
Ελάχιστα προϊόντα βρίσκονται στον χαμηλό ΦΠΑ στην Ελλάδα και στον υψηλό στις άλλες χώρες (π.χ. μωρομάντηλα) Σημειώνεται ότι η επίδραση ειδικών φόρων κατανάλωσης (π.χ. καφές) δεν είναι δυνατόν να συνυπολογιστεί στα παραπάνω στοιχεία.
Χαρακτηριστικό της επίδρασης του ΦΠΑ στις τελικές τιμές είναι το παράδειγμα της τιμής στο Νωπό Μοσχάρι.
Όπως καταγράφεται η Ελλάδα έχει μία από τις χαμηλότερες τιμές ανάμεσα στις 9 χώρες (μόνο η Πορτογαλία και η Ρουμανία καταγράφουν χαμηλότερη τιμή), αλλά συγχρόνως έχει τον υψηλότερο ΦΠΑ ανάμεσα στις 9 χώρες, καθώς είναι η μόνη χώρα μαζί με τη Ρουμανία η οποία έχει το μοσχάρι στον μεσαίο συντελεστή ΦΠΑ και όχι στον χαμηλό.
Η Ελλάδα καταγράφει με διαφορά τον υψηλότερο μέσο συντελεστή ΦΠΑ για το καλάθι των 40 κατηγοριών ανάμεσα στις 9 χώρες με 15,6%, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο τον χαμηλότερο με 4,8% (με πολλά προϊόντα στον μηδενικό συντελεστή), και τις περισσότερες χώρες να κινούνται στην περιοχή του 9-10%.
Το γενικό συμπέρασμα που προκύπτει από την παραπάνω ανάλυση είναι ότι το οργανωμένο ελληνικό λιανεμπόριο τροφίμων (σουπερμάρκετ) παρέχει στους Έλληνες καταναλωτές πρόσβαση σε προϊόντα για το τυπικό του καλάθι με κατά μέσο όρο σε χαμηλότερη τιμές που είναι αποτέλεσμα της οργανωμένης προσπάθειας των προμηθευτών και των λιανεμπόρων για συγκράτηση των τιμών τα τελευταία χρόνια.
Η τάση αυτή με μικρές διακυμάνσεις είναι διαχρονική την τελευταία 12ετία που πραγματοποιείται η συγκεκριμένη έρευνα από το ΙΕΛΚΑ. Η διαχρονική σύγκριση τιμών με το εξωτερικό δείχνει ότι τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα συνεχώς έχει φθηνότερο το τυπικό καλάθι από τις συγκρινόμενες χώρες με κάποιες διακυμάνσεις οι οποίες δεν αλλάζουν το γενικό συμπέρασμα της ανάλυσης.
Οι παράγοντες
Σημειώνεται ότι παράγοντες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν συγκρίνονται τιμές ανάμεσα σε διαφορετικές χώρες είναι:
- Το ύψος των συντελεστών ΦΠΑ σε κάθε χώρα
- Οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης σε κάθε χώρα
- Το ύψος της φορολογίας σε κάθε χώρα
- Η αγροτική και βιομηχανική παραγωγή σε κάθε χώρα
- Οι καταναλωτικές συνήθειες σε κάθε χώρα (π.χ. η τάση για συσκευασμένα ή μη προϊόντα, τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας κλπ)
- Οι καιρικές συνθήκες και οι φυσικές καταστροφές λόγω της κλιματικής αλλαγής
- Το κόστος ενέργειας
- Το κόστος καυσίμων και γενικά μεταφορών
- Το μισθολογικό-εργασιακό κόστος
- Η απόσταση της χώρας από τα παραγωγικά κέντρα της κεντρικής Ευρώπης και τα αντίστοιχα κόστη
- Η πολυπλοκότητα της γεωγραφίας της κάθε χώρας (π.χ. οδικό δίκτυο, νησιά κλπ)
- Το μέγεθος της αγοράς, η αγοραστική δύναμη-δυνατότητα και αντίστοιχες οικονομίες κλίμακας στις προμήθειες των προϊόντων
- Η αναλογία ανάμεσα στο οργανωμένο λιανεμπόριο και τα μικρά εξειδικευμένα σημεία πώλησης
- Το ισοζύγιο εξαγωγών-εισαγωγών σε σχέση με τα τρόφιμα και τις πρώτες ύλες παρασκευής τους
- Τα διάφορα κόστη παραγωγής (ενέργεια, πρώτες ύλες, μισθολογικό κόστος, χρηματοοικονομικό κόστος, γραφειοκρατία)
- Η παραγωγικότητα της βιομηχανίας και του λιανεμπορίου σε κάθε χώρα
- Η εποχικότητα της ζήτησης και της προσφοράς (π.χ. λόγω τουρισμού ή καιρικών συνθηκών)
