Πρόκειται για την πλήρη αξιοποίηση των προσωπικών δεδομένων μας για την εκπαίδευση της τεχνητής νοημοσύνης. Όχι μόνο του chatbot Meta AI, αλλά και των φωτορεαλιστικών avatars, των εργαλείων μεικτής πραγματικότητας και, σε πιο απλή γλώσσα, της πιο ακριβής εικόνας του ποιοι είμαστε όταν κινούμαστε, μιλάμε και γελάμε.
Αν αυτό ακούγεται υπερβολικό, δεν είναι. Και το ερώτημα δεν είναι πια αν η ιδιωτικότητά μας κινδυνεύει, αλλά πόσο γρήγορα καταργείται και με τι ανταλλάγματα.
Πώς η Meta «χτίζει» την ΤΝ της με τα δεδομένα μας
Τον Απρίλιο του 2025, η Meta ανακοίνωσε επίσημα κάτι που ετοίμαζε καιρό. Από τα τέλη Μαΐου, ξεκινά να χρησιμοποιεί τα δημόσια δεδομένα των Ευρωπαίων χρηστών για την εκπαίδευση της τεχνητής της νοημοσύνης.
Πιο συγκεκριμένα πρόκειται για το όνομά μας, τη φωτογραφία προφίλ και τις δημόσιες αναρτήσεις μας στο Facebook και στο Instagram, ενώ τα ιδιωτικά μηνύματα και οι λογαριασμοί ανηλίκων εξαιρούνται, προς το παρόν.
Σε ποια νομική βάση όμως στηρίζεται μια πράξη που εκ πρώτης όψεως φαντάζει παράνομη; Πρόκειται για τον γνωστό, αμφιλεγόμενο όρο «νόμιμο συμφέρον» που προβλέπεται από τον GDPR.
Σύμφωνα με τη Meta, η επεξεργασία αυτών των δεδομένων είναι «απαραίτητη» για την κατανόηση των ευρωπαϊκών γλωσσών και πολιτισμών από τα γλωσσικά μοντέλα της. Μια ωραία ιδέα, αλλά όχι χωρίς κόστος.
Η αυστριακή ΜΚΟ NOYB (None Of Your Business), γνωστή για τις παρεμβάσεις της στο θέμα της ιδιωτικότητας, υπέβαλε καταγγελίες σε 11 ευρωπαϊκές χώρες.
Κι ενώ, για παράδειγμα, το εφετείο της Κολωνίας στη Γερμανία έκρινε πως δεν παραβιάζεται η νομοθεσία, άλλες ρυθμιστικές αρχές, όπως η CNIL στη Γαλλία, τονίζουν ότι το «νόμιμο συμφέρον» ισχύει μόνο υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Οι περισσότερες δεν έχουν ακόμα ξεκαθαριστεί πλήρως.
Αν δεν προλάβεις, έχασες!
Η Meta δίνει στους χρήστες τη δυνατότητα να αντιταχθούν, αλλά όχι τόσο απλά. Μέσα από τις ρυθμίσεις απορρήτου του Facebook και του Instagram, πρέπει να συμπληρωθεί μια αίτηση εξαίρεσης. Αν δεν το έκανες έγκαιρα, δηλαδή μέχρι τις 27 Μαΐου, οι δημόσιες αναρτήσεις σου εντάσσονται στη δεξαμενή εκπαίδευσης του Meta AI. Και όχι, η άρνηση δεν έχει αναδρομική ισχύ.
Όσο για αναρτήσεις τρίτων που περιέχουν δικά σου δεδομένα; Εκεί χρειάζεται δεύτερη, πιο σύνθετη φόρμα, με αναλυτικές πληροφορίες και αιτιολόγηση. Ακόμα και σε περίπτωση αντίρρησης, η Meta δηλώνει ξεκάθαρα: «Ενδέχεται να συνεχίσουμε να επεξεργαζόμαστε πληροφορίες που σας αφορούν […] αν έχουν δημοσιευτεί από άλλους».
Αυτό, πρακτικά, σημαίνει πως η προστασία του ψηφιακού σου απορρήτου δεν είναι μόνο στα χέρια σου, είναι και στα χέρια των φίλων, των ακολούθων, των δημόσιων ομάδων όπου έχεις συμμετάσχει εδώ και χρόνια. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει πλήρης έλεγχος. Και αυτό είναι το πιο ανησυχητικό σημείο.
Το Meta AI θέλει να ανταγωνιστεί το ChatGPT με «όχημα» τους χρήστες
Η Meta δεν κρύβει πλέον τους στόχους της. Θέλει το Meta AI, δηλαδή το νέο της chatbot, να γίνει κεντρικό εργαλείο καθημερινότητας. Από τη συγγραφή email μέχρι τη δημιουργία εικόνων, η εταιρεία το τοποθετεί δίπλα στον ανταγωνισμό που περιλαμβάνει ονόματα όπως ChatGPT, Google Gemini, Claude.
Και για να φτάσει εκεί, χρησιμοποιεί όχι μόνο δημόσια δεδομένα, αλλά και τους ίδιους τους χρήστες ως testers, εκπαιδευτές και, κατά περίπτωση, υλικό.
Η αναβάθμιση αυτή συνοδεύεται από τον επανασχεδιασμό του Facebook και του Instagram, με εργαλεία που ενσωματώνουν σταδιακά τη Meta AI σε κάθε έκφανση της εμπειρίας του χρήστη.
Project Warhol: Όταν το χαμόγελό σου γίνεται data set
Κι αν νομίζετε πως η συλλογή δεδομένων περιορίζεται σε λέξεις και post, ξανασκεφτείτε το.
Η Meta προσλαμβάνει ενήλικες, μέσω της Appen, για να περάσουν ώρες μπροστά σε κάμερες και αισθητήρες, στο πλαίσιο του Project Warhol. Εκεί, οι συμμετέχοντες καταγράφουν τις εκφράσεις, τις κινήσεις και τις συνομιλίες τους, ώστε να βοηθήσουν στη δημιουργία φωτορεαλιστικών avatars, τα λεγόμενα Codec Avatars.
Αυτά τα avatars δεν είναι απλώς ψηφιακά πρόσωπα. Είναι κομμάτι του πυρήνα του metaverse που οραματίζεται η Meta. Όπως δήλωσε εκπρόσωπος της εταιρείας, στόχος είναι η δημιουργία «μετρικής τηλεπαρουσίας». Δηλαδή ψηφιακής επαφής τόσο ρεαλιστικής που δεν θα διαφέρει από την πραγματικότητα.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει μελέτες για ανθρώπινη κίνηση και ομαδικές συζητήσεις, αυτοσχεδιασμούς, συζητήσεις, χειρονομίες, όλα καταγεγραμμένα σε κάθε καρέ, για να δημιουργηθούν «ζωντανά» κοινωνικά avatars.
Όλα αυτά θυμίζουν περισσότερο σενάριο επιστημονικής φαντασίας παρά απλό R&D project. Και όμως, είναι πραγματικότητα.
Η Meta παίζει τα ρέστα της και το ξέρει
Υπενθυμίζεται ότι ο επικεφαλής τεχνολογίας της Meta, Άντριου Μπόσγουορθ, το είπε ξεκάθαρα σε εσωτερικό υπόμνημα. Το 2025 είναι η χρονιά για το metaverse, καθώς είτε θα απογειωθεί, είτε θα καταλήξει μία «θρυλική αποτυχία».
Οι αριθμοί δεν βοηθούν. Για παράδειγμα, από το 2020, το Reality Labs, το τμήμα που επιβλέπει το metaverse, τα avatar, τα έξυπνα γυαλιά και τα VR, έχει γράψει πάνω από 60 δισεκατομμύρια δολάρια ζημιές. Μόνο στο τέλος του 2024, έκλεισε με 4,97 δισ. δολάρια λειτουργική ζημία.
Και όμως, η Meta επιμένει. Ανακοινώνει έξι νέες φορητές συσκευές με τεχνητή νοημοσύνη. Απολύει ομάδες VR, αλλά συνεχίζει με projects όπως το Supernatural και το Horizon Worlds.
Το μέλλον της είναι όλο και πιο δεμένο με ένα σύμπαν όπου η εμπειρία της πραγματικότητας είναι τεχνολογικά κατασκευασμένη και όπου τα προσωπικά μας δεδομένα είναι το απαραίτητο καύσιμο.
Έχουμε επιλογή αντίδρασης;
Τυπικά, ναι. Μπορούμε να συμπληρώσουμε τις αιτήσεις, να διεκδικήσουμε περιορισμούς, να επικοινωνήσουμε με τη Meta μέσω email. Αλλά η πραγματικότητα είναι πιο πολύπλοκη.
Ο έλεγχος των δεδομένων μας έχει φύγει προ πολλού από τα χέρια μας. Πολλά από όσα έχουμε δημοσιεύσει βρίσκονται ήδη σε servers, υπό επεξεργασία. Η «εξαίρεση» είναι εργαλείο διαχείρισης ρίσκου για την εταιρεία και όχι πραγματική διασφάλιση.
Κι όσο οι ευρωπαϊκές αρχές διστάζουν ή αργούν, ο χρόνος μετράει αντίστροφα. Όχι απλώς για την προστασία της ιδιωτικότητας, αλλά για το ίδιο το δικαίωμα να μην είμαστε υλικό για μια τεχνητή νοημοσύνη που δεν ζητάει πραγματικά τη συγκατάθεσή μας.
Η Meta ειναι το μέλλον αλλά τι μέλλον θα είναι αυτό;
Η Meta έχει μεταμορφωθεί από κοινωνικό δίκτυο σε μηχανή τεχνολογικού μετασχηματισμού.
Οι κινήσεις της το 2025 είναι τολμηρές, αμφιλεγόμενες και, για πολλούς, ανησυχητικές.
Τα ερωτήματα είναι κρίσιμα και ανησυχητικά
Ο σκοπός της δεν είναι απλά να διατηρήσει το Facebook ή το Instagram ζωντανά. Είναι να χτίσει έναν κόσμο όπου κάθε χρήστης είναι και data provider, και tester, και προϊόν.
Το ερώτημα δεν είναι αν η Meta θα πετύχει. Το ερώτημα είναι αν θα έχουμε λόγο σε αυτό που μας αφορά άμεσα. Και αν όχι, τι σημαίνει αυτό για την επόμενη δεκαετία της ψηφιακής μας ζωής;
