Ένα σημαντικό αποθεματικό ύψους 3 δισ. ευρώ δημιουργεί η κυβέρνηση από την αύξηση των δημοσίων εσόδων μέσω του περιορισμού της φοροδιαφυγής. Τα ποσά αυτά έχουν ήδη αξιολογηθεί ως «μόνιμου χαρακτήρα» και αναμένεται να προσφέρουν σταθερή στήριξη στον κρατικό προϋπολογισμό τα επόμενα χρόνια. Η βασική πηγή αυτών των εσόδων εντοπίζεται σε περίπου 2 δισ. ευρώ που καταγράφηκαν για πρώτη φορά το 2024, μετά την ενεργοποίηση κρίσιμων μέτρων, όπως:
• Η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS.
• Η καθολική επέκταση των POS σε όλη την οικονομική δραστηριότητα.
• Το «κλείδωμα» των δηλώσεων ΦΠΑ.
Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, το 2025 τα έσοδα από τη φοροδιαφυγή αναμένεται να ενισχυθούν κατά επιπλέον 1 δισ. ευρώ, καθώς τα μέτρα αυτά εφαρμόζονται πλέον καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, ενώ σημαντική συμβολή προβλέπεται και από την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου.
Από το συνολικό ποσό των 3 δισ. ευρώ, ένα μεγάλο μέρος από τα 2 δισ. ευρώ έχει ήδη ενσωματωθεί στον φετινό προϋπολογισμό. Το υπόλοιπο 1 δισ. ευρώ προβλέπεται να αξιοποιηθεί την περίοδο 2026-2027. Η κυβέρνηση εκτιμά ότι τα ετήσια έσοδα από τον περιορισμό της φοροδιαφυγής θα ξεπερνούν σταθερά τα 3 δισ. ευρώ, δίνοντας τη δυνατότητα για παρεμβάσεις που βελτιώνουν την καθημερινότητα των πολιτών.
Η προσοχή στρέφεται πλέον στο οικονομικό πακέτο που θα παρουσιάσει ο πρωθυπουργός στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο. Το ύψος των μέτρων εξαρτάται από τον διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο, με βασικό προσανατολισμό την ενίσχυση των εισοδημάτων, κυρίως μέσω φορολογικών ελαφρύνσεων για τη μεσαία τάξη.
Το οικονομικό επιτελείο έχει ήδη καταρτίσει σενάρια, με σημείο εκκίνησης ποσό της τάξεως του 1,5 δισ. ευρώ. Από αυτά, το 1 δισ. προέρχεται από την περυσινή υπεραπόδοση του προϋπολογισμού, ενώ τα υπόλοιπα 500 εκατ. ευρώ εξασφαλίστηκαν μέσω της ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες.
Πέραν αυτών, το πακέτο της ΔΕΘ θα μπορούσε να ενισχυθεί, καθώς προκύπτουν, όπως προαναφέρθηκε, επιπλέον έσοδα τόσο από τον περιορισμό της φοροδιαφυγής (και το 2025) όσο και από την αύξηση των εσόδων σε ΦΠΑ και ΕΦΚ – όπως έχει συμβεί και τα προηγούμενα χρόνια.
Παρά τον ευρύτερο δημοσιονομικό χώρο που φαίνεται να διαμορφώνεται, κυβερνητικές πηγές ξεκαθαρίζουν ότι το πακέτο της ΔΕΘ θα κινηθεί γύρω από το 1,5 δισ. ευρώ, ώστε να μην καλλιεργηθούν υπερβολικές προσδοκίες για μεγαλύτερες ελαφρύνσεις. Ωστόσο, αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο για επιπλέον μόνιμα μέτρα αλλά και στοχευμένες παροχές στήριξης προς ευάλωτες ομάδες, οι οποίες θα έχουν εφάπαξ χαρακτήρα. Άλλωστε κάθε χρόνο υπάρχει και ένα μέτρο-έκπληξη, το οποίο οικονομικό επιτελείο και Μέγαρο Μαξίμου φροντίζουν να διατηρηθεί μυστικό μέχρι την παρουσίασή του από τον πρωθυπουργό.
Από την άλλη πλευρά φαίνεται να είναι εξαιρετικά δύσκολο να «χωρέσουν» στο πακέτο του 1,5 δισ. ευρώ μέτρα που έχουν ήδη ανακοινωθεί από κυβερνητικά στελέχη και αφορούν νέα φορολογική κλίμακα με έμφαση στη μεσαία τάξη, καθώς το κόστος μιας τέτοιας αλλαγής μπορεί να φθάσει ή και να ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ, στήριξη των οικογενειών με παιδιά, νέα μέτρα για την αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος κ.λπ.
Πάντως τα στοιχεία του προϋπολογισμού που ανακοινώθηκαν τις προηγούμενες μέρες δείχνουν για το πρώτο εξάμηνο του έτους ότι το πρωτογενές πλεόνασμα έφθασε στα 4,667 δισ. ευρώ έναντι στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 2,235 δισ. ευρώ και τα έσοδα είναι αυξημένα κατά 2,323 δισ. ευρώ ή 7,8% έναντι του στόχου.
Στο τελικό στάδιο προετοιμασίας εισέρχεται το σχέδιο φοροελαφρύνσεων που επεξεργάζεται το οικονομικό επιτελείο με στόχο την ενίσχυση της μεσαίας τάξης. Οι σχετικές εξαγγελίες θα γίνουν από τον πρωθυπουργό τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, στο πλαίσιο της Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ). Οι τεχνικές επεξεργασίες που πραγματοποιούνται με εντατικούς ρυθμούς εστιάζουν σε τρεις βασικούς άξονες: την αναμόρφωση της κλίμακας φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων, τη στήριξη των οικογενειών και μέτρα που θα οδηγήσουν στην αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος και στη μείωση των τιμών των ενοικίων.
Τα σενάρια που εξετάζονται:
1. Αλλαγές στην κλίμακα φορολογίας εισοδήματος των φυσικών προσώπων με στόχο την ελάφρυνση των φορολογουμένων που ανήκουν στη λεγόμενη μεσαία τάξη, με εισοδήματα δηλαδή μεταξύ 20.000-50.000 ευρώ. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζονται:
• Η προσθήκη ενός ενδιάμεσου συντελεστή στο κλιμάκιο εισοδήματος από 10.001 ευρώ μέχρι και 20.000 ευρώ, όπου ο συντελεστής φορολόγησης, από 9% που εφαρμόζεται για εισοδήματα μέχρι και 10.000 ευρώ, αυξάνεται απότομα στο 22%. Η ενδεχόμενη μείωση του δεύτερου κλιμακίου της φορολογίας από το 22% στο 15% εκτιμάται πως μπορεί να έχει ένα κόστος κοντά στα 600 εκατ. ευρώ.
• Στο τραπέζι είναι και η τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας. Και αυτό καθώς η αύξηση των εισοδημάτων οδήγησε τους φορολογουμένους σε υψηλότερο φορολογικό κλιμάκιο χωρίς αυτό να συνοδευτεί από ουσιαστικές φορολογικές αλλαγές προς όφελός τους. Για τους εργαζομένους, η άνοδος του πληθωρισμού είναι επί της ουσίας ένας επιπρόσθετος φόρος που περιορίζει το διαθέσιμο εισόδημα.
2. Αλλαγές στον ΕΝΦΙΑ. Η κυβέρνηση σχεδιάζει να συνεχίσει το μοντέλο της παροχής κινήτρων έτσι ώστε να περιορισθεί ο ΕΝΦΙΑ. Από την τελευταία εκκαθάριση προκύπτει ότι ο ΕΝΦΙΑ του 2025 θα φέρει στα ταμεία το ποσό των 2,3 δισ. ευρώ από 6.146,976 φορολογουμένους για τα ακίνητα που διαθέτουν. Οπως προκύπτει, περίπου 1 εκατ. ιδιοκτήτες δεν θα πληρώσουν φόρο καθώς απαλλάσσονται, ενώ σε 359.494 χορηγήθηκε έκπτωση ΕΝΦΙΑ λόγω ασφάλισης των κατοικιών τους. Η έκπτωση που τους χορηγήθηκε ήταν από 10% έως 20%. Δεν αποκλείεται όμως να γίνουν παρεμβάσεις για τις οικογένειες με παιδιά, με στόχο τον περιορισμό των επιβαρύνσεων από τον ΕΝΦΙΑ.
3. «Κούρεμα» κατά 30% των τεκμηρίων διαβίωσης σε πρώτη φάση και πλήρης κατάργησή τους σε βάθος χρόνου για την εξάλειψη των στρεβλώσεων και των αδικιών. Με το ισχύον καθεστώς, εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες καλούνται να πληρώσουν υψηλότερο φόρο από αυτόν που αναλογεί στο εισόδημά τους με βάση τις τεκμαρτές δαπάνες διαβίωσης, όπως αυτοκίνητα, κατοικίες, αγορές αγαθών, δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία, σκάφη αναψυχής κ.ά. Μάλιστα οι περισσότεροι που πιάνονται στην παγίδα των τεκμηρίων διαβίωσης είναι μισθωτοί και συνταξιούχοι κυρίως με χαμηλά εισοδήματα.
4. Περιορισμός των επιβαρύνσεων για τους επαγγελματίες. Εξετάζεται η μείωση του τεκμαρτού εισοδήματος στο 90% του κατώτατου μισθού. Σήμερα το ελάχιστο φορολογητέο εισόδημα είναι συνδεδεμένο με τον κατώτατο μισθό. Δηλαδή, ένας επαγγελματίες με 7 χρόνια δραστηριότητας φορολογείται με ελάχιστο φορολογητέο ποσό που ανέρχεται σε 11.620 ευρώ. Το επόμενο έτος, εξαιτίας της αύξησης του κατώτατου μισθού, ο ίδιος επαγγελματίας θα φορολογηθεί με ελάχιστο ποσό 12.320 ευρώ. Στην περίπτωση που αποφασισθεί να λαμβάνεται υπόψη το 90% του κατώτατου μισθού, το ποσό του ανωτέρω επαγγελματία θα περιορισθεί σε 11.088 ευρώ.
• Αλλαγές στην κλίμακα φορολογίας των εισοδημάτων από ενοίκια με μείωση του πρώτου συντελεστή από 15% σε 5% για εισοδήματα έως 5.000 ευρώ ή και με προσθήκη νέων συντελεστών στην κλίμακα. Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι με τη μείωση του πρώτου συντελεστή και την προσθήκη νέου ενδιάμεσου, οι δηλώσεις θα αυξηθούν και το δημοσιονομικό κόστος της ελάφρυνσης θα αντισταθμιστεί εν μέρει από την αποκάλυψη αδήλωτων μισθώσεων. Σήμερα το ετήσιο καθαρό φορολογητέο εισόδημα από ενοίκια φορολογείται αυτοτελώς από το πρώτο ευρώ βάσει κλίμακας στην οποία ισχύουν συντελεστές 15%-45%.
