Η κλιματική κρίση δεν αποτελεί πλέον ένα σενάριο του μακρινού μέλλοντος, αλλά έναν άμεσο και συστημικό κίνδυνο για το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Σύμφωνα με τον Günther Thallinger, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Allianz SE, η οποία συγκαταλέγεται μεταξύ των μεγαλύτερων ασφαλιστικών εταιρειών στον κόσμο, η διαρκώς αυξανόμενη θερμοκρασία του πλανήτη ήδη θέτει εν αμφιβόλω τη βιωσιμότητα της ασφάλισης πολλών κατηγοριών κινδύνου.
«Η θερμότητα και το νερό καταστρέφουν το κεφάλαιο», δηλώνει χαρακτηριστικά, σημειώνοντας πως ολόκληρες περιοχές –από παράκτιες έως πυρόπληκτες– βλέπουν την οικονομική τους αξία να απομειώνεται ραγδαία. Αυτό, με τη σειρά του, προκαλεί ανατιμήσεις, αδυναμία ασφάλισης και ανατροπή του χρηματοοικονομικού σχεδιασμού.
Μη ασφαλίσιμοι κλιματικοί κίνδυνοι
Τα δεδομένα είναι ανησυχητικά. Οι ζημιές από ακραία καιρικά φαινόμενα για τη δεκαετία έως το 2023 ξεπέρασαν τα 2 τρισ. δολάρια, σύμφωνα με την Aviva, ενώ μόνο για το 2024 η GallagherRE τις εκτιμά σε 400 δισ. δολάρια. Με βάση τα τρέχοντα πολιτικά και ενεργειακά σενάρια, οι παγκόσμιες θερμοκρασίες αναμένεται να αυξηθούν κατά 2,2 έως 3,4 βαθμούς Κελσίου – επίπεδα που καθιστούν αδύνατη την ασφάλιση, την προσαρμογή και την ανάσχεση των συνεπειών.
Οι ασφαλιστικές εταιρείες ήδη αποσύρονται από περιοχές υψηλού κινδύνου, αποσταθεροποιώντας ευρύτερες αγορές όπως η στέγαση, η αγροτική παραγωγή, οι υποδομές και οι μεταφορές. Η έλλειψη κάλυψης καθιστά τις επενδύσεις, τα ενυπόθηκα δάνεια και τις χρηματοδοτήσεις αβέβαιες, προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις στην κεφαλαιαγορά.
Η συστημική φύση του κινδύνου έχει ευρύτερες προεκτάσεις. Ο Thallinger μιλά για «πιστωτική κρίση που προκαλείται από το κλίμα», αναφέροντας ότι η απώλεια ασφαλιστικής κάλυψης συνεπάγεται την αδυναμία παροχής άλλων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.
Ο ίδιος προειδοποιεί ότι σε συνθήκες παγκόσμιας θέρμανσης 3 βαθμών Κελσίου, η έννοια της οικονομικής σταθερότητας καθίσταται παρωχημένη. Δεν θα υπάρχουν υποθήκες, ούτε μακροπρόθεσμες επενδύσεις. Ο καπιταλισμός, όπως τον γνωρίζουμε, θα πάψει να είναι λειτουργικός.
Η αγορά σε σταυροδρόμι
Η Zurich υπογραμμίζει την ανάγκη επίτευξης καθαρών μηδενικών εκπομπών έως το 2050. Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Thallinger, το πρόβλημα δεν είναι τεχνολογικό αλλά χρονικό και πολιτικό. «Διαθέτουμε ήδη τις τεχνολογίες. Αυτό που λείπει είναι η ταχύτητα και η κλίμακα εφαρμογής τους».
Η προσαρμογή, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν είναι πανάκεια. Η ιδέα ότι οι άνθρωποι μπορούν απλώς να προσαρμοστούν σε θερμοκρασίες πέρα από τα φυσιολογικά όρια είναι αυταπάτη. «Πόλεις που έχουν χτιστεί σε πλημμυρικές ζώνες δεν μπορούν απλώς να μετακινηθούν σε υψηλότερα εδάφη», τονίζει ο Thallinger.
Αδράνεια και πολιτικό κόστος
Το πρόβλημα περιπλέκεται περαιτέρω από τη μεταβολή του πολιτικού κλίματος. Μετά την επανεκλογή Τραμπ, πολλές χρηματοπιστωτικές εταιρείες έχουν χαλαρώσει τη δέσμευσή τους για πράσινη μετάβαση, ενώ ο ίδιος ο πρώην πρόεδρος χαρακτήρισε τις πολιτικές για το κλίμα ως «πράσινη απάτη».
Παρά ταύτα, ο Thallinger διατηρεί μια συγκρατημένα αισιόδοξη στάση: «Το κόστος της αδράνειας είναι υψηλότερο από το κόστος του μετασχηματισμού. Εάν επιτύχουμε τη μετάβαση, θα έχουμε πιο αποδοτικές οικονομίες και καλύτερη ποιότητα ζωής».
