Η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός για τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες ή/και σπάνιες παθήσεις αποτελούν ένα διαρκώς επιδεινούμενο πρόβλημα, όπως αποδεικνύεται από τη δειγματοληπτική Έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών (EU-SILC) της Eurostat.
Το 2023, το 34,1% των ατόμων με σοβαρή αναπηρία ηλικίας 16 ετών και άνω βρέθηκε σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, σε σύγκριση με το 24,2% των ατόμων χωρίς αναπηρία.
Ειδικά στις ηλικιακές ομάδες 65+, η κατάσταση επιδεινώνεται περαιτέρω, με τον κίνδυνο φτώχειας να αυξάνεται κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες από το 2018 έως το 2023.
Πολυδιάστατες ανισότητες
Η διεύρυνση των ανισοτήτων σε βάρος των ατόμων με αναπηρία παραμένει έντονη. Παρά τη σταδιακή βελτίωση των κοινωνικοοικονομικών δεικτών μετά το 2016, η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός έχουν πολυδιάστατο χαρακτήρα. Ενδεικτικά:
- Το 27,8% των ατόμων με σοβαρή αναπηρία ηλικίας 16-64 αντιμετωπίζουν σοβαρές υλικές και κοινωνικές στερήσεις.
- Το 14,9% των ατόμων ηλικίας 65+ βιώνουν το ίδιο πρόβλημα, με την κατάσταση να χειροτερεύει λόγω της αύξησης του κόστους διαβίωσης.
Τι πρέπει να γίνει;
Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου, απαιτείται μια γενναία κοινωνική πολιτική, εστιασμένη στις παρακάτω προτεραιότητες:
1. Αύξηση εισοδημάτων και παροχών
- Αύξηση των επιδομάτων αναπηρίας και αποσύνδεσή τους από τις συντάξεις.
- Επαναφορά ευνοϊκών διατάξεων για τη συνταξιοδότηση των γονέων/συζύγων που φροντίζουν άτομα με βαριά αναπηρία.
- Μείωση του ΦΠΑ σε τεχνικά βοηθήματα και φάρμακα.
2. Βελτίωση της πρόσβασης στην υγεία
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της ΕΣΑμεΑ, το 78% των ατόμων με αναπηρία περιόρισε δαπάνες για βασικές ανάγκες (τρόφιμα, ρούχα) ώστε να καλύψει το κόστος υγείας. Επομένως, χρειάζονται:
- Επενδύσεις στο δημόσιο σύστημα υγείας.
- Επαναφορά της μείωσης φόρου από ιατρικές δαπάνες.
3. Στήριξη της εργασιακής ένταξης
Η ένταξη των ατόμων με αναπηρία στην αγορά εργασίας είναι κρίσιμη. Προτείνεται:
- Κατάργηση της άδικης διακοπής επιδομάτων για εργαζόμενους με αναπηρία.
- Δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης και στήριξη της απασχόλησής τους.
4. Στεγαστική και ενεργειακή ασφάλεια
Τα άτομα με αναπηρία στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν δυσανάλογα υψηλό κόστος στέγασης. Απαιτούνται:
- Μέτρα προστασίας της πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμούς.
- Διεύρυνση των κοινωνικών τιμολογίων ενέργειας.
Η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες ή/και σπάνιες παθήσεις αποτελούν ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης. Με στοχευμένες παρεμβάσεις και ενίσχυση των κοινωνικών πολιτικών, μπορεί να διασφαλιστεί η αξιοπρεπής διαβίωση και η πλήρης κοινωνική ένταξη αυτών των ατόμων.
