Σε νέα εποχή εισέρχεται η ενεργειακή αγορά, αφού από τις 30 Σεπτεμβρίου η διαπραγμάτευση ηλεκτρικής ενέργειας στο Χρηματιστήριο Ενέργειας περνά σε μονάδες χρόνου των 15 λεπτών, με την πρώτη ημερομηνία παράδοσης να είναι η 1η Οκτωβρίου.
Η κίνηση αυτή, που εντάσσεται στο πλαίσιο του Target Model και της ενοποίησης των αγορών ενέργειας στην ΕΕ, αναμένεται να αναδιαμορφώσει τόσο τη λειτουργία του Χρηματιστηρίου Ενέργειας όσο και τον τρόπο ενσωμάτωσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).
Παρά το αυξημένο κόστος και τις τεχνικές προκλήσεις, η αλλαγή αυτή υπόσχεται περισσότερη διαφάνεια, μεγαλύτερη ευελιξία και ουσιαστική διευκόλυνση της πράσινης μετάβασης.
Στόχος των τροποποιήσεων είναι να καταστεί εφικτή η μετάθεση σε προγενέστερο χρόνο της έναρξης, των τεχνικών ελέγχων επικύρωσης εντολών στην Αγορά Επόμενης Ημέρας.
Υπενθυμίζεται ότι και ο ΑΔΜΗΕ που είναι ο διαχειριστής της Αγοράς Εξισορρόπησης είχε δώσει σε δημόσια διαβούλευση έως τις 17 Σεπτεμβρίου την Τεχνική Απόφαση για τις αλλαγές που επέρχονται στην «Διαδικασία Ενοποιημένου Προγραμματισμού».
Τι προβλέπουν οι νέοι κανόνες
Η ΡΑΑΕΥ προχώρησε σε σειρά αποφάσεων (Ε-165/2025 και Ε-166/2025), εισάγοντας αυστηρότερους και ξεκάθαρους κανόνες για την αποδοχή εντολών στην Αγορά Επόμενης Ημέρας και στην Ενδοημερήσια Αγορά.
Οι αλλαγές συνδέονται άμεσα με την εισαγωγή προϊόντων μικρότερης διάρκειας (15 και 60 λεπτών), ενώ θεσπίζονται λεπτομερείς κανόνες περικοπής εντολών για ΑΠΕ, ΣΗΘΥΑ, δοκιμαστικές λειτουργίες, ακόμη και για την Κρήτη, με βάση τη χρονοσφραγίδα καταχώρισης.
Παράλληλα, με τη νέα εισήγηση του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας (ΕΧΕ), μετατίθεται σε προγενέστερο στάδιο η διαδικασία επικύρωσης εντολών.
Υπενθυμίζεται ότι μέχρι σήμερα, οι τεχνικοί έλεγχοι γίνονταν στις 11:00 το πρωί της προηγούμενης ημέρας.
Πλέον, προτείνεται η έναρξη στις 09:30 το πρωί και, σε δεύτερη φάση, η ολοκλήρωση της επικύρωσης στις 16:00 το απόγευμα της επόμενης ημέρας. Στόχος είναι να δοθεί στους συμμετέχοντες περισσότερος χρόνος αντίδρασης σε περιπτώσεις δυσλειτουργιών και να ενισχυθεί η εύρυθμη λειτουργία της αγοράς.
Η ενσωμάτωση του Target Model
Η εισαγωγή των 15λεπτων προϊόντων αποτελεί το τελευταίο στάδιο εφαρμογής του Target Model στην ελληνική αγορά. Το έργο είχε αρχικά προγραμματιστεί για τον Ιούνιο του 2025, ωστόσο καθυστέρησε λόγω μη ολοκλήρωσης των αναγκαίων προετοιμασιών.
Υπενθυμίζουμε ότι ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, στο πλαίσιο της συνάντησής του με τον Ευρωπαίο επίτροπο Ενέργειας και Στέγασης, Νταν Γιόργκενσεν, περί τα μέσα Ιουλίου, είχε δηλώσει: «Οι χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης φαίνεται να τιμωρούνται λόγω των ανεπαρκών διασυνδέσεων, αλλά και λόγω του γεγονότος ότι το target model δεν φαίνεται να λειτουργεί πάντα με τρόπους που κατανοούμε πλήρως όσον αφορά στην τιμολόγηση της ενέργειας.
Αυτό που είναι πολύ δύσκολο για μένα να εξηγήσω στους πολίτες είναι το γεγονός ότι είμαστε μια χώρα-πρωτοπόρος στην πράσινη μετάβαση, αλλά ταυτόχρονα καταλήγουμε να έχουμε υψηλότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας από πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες».
Σήμερα, η ΡΑΑΕΥ, το ΕΧΕ και ο ΑΔΜΗΕ προχωρούν συντονισμένα για την ενεργοποίηση της νέας μεθοδολογίας, που φέρνει την Ελλάδα πιο κοντά στις ευρωπαϊκές πρακτικές και ενισχύει τη ρευστότητα και τον ανταγωνισμό.
Γιατί 15λεπτα προϊόντα;
Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Montel News, η μετάβαση σε διαστήματα 15 λεπτών γίνεται κυρίως για να διευκολυνθεί η ενσωμάτωση της μεταβλητής παραγωγής από ΑΠΕ. Οι παραδοσιακές ωριαίες μετρήσεις δεν επαρκούν για να αποτυπώσουν την αστάθεια πηγών όπως η αιολική και η ηλιακή ενέργεια, οι οποίες εξαρτώνται άμεσα από τις καιρικές συνθήκες.
Μάλιστα, η εξισορρόπηση ανά 15 λεπτά ενισχύει την ακρίβεια στην αντιστοίχιση προσφοράς και ζήτησης, μειώνει τις αποκλίσεις και τις κυρώσεις για παραγωγούς και προμηθευτές, προάγει την καλύτερη ενσωμάτωση τεχνολογιών όπως οι μπαταρίες και η απόκριση στη ζήτηση και δημιουργεί σαφέστερα σήματα τιμών, καθιστώντας την ανανεώσιμη ενέργεια πιο ελκυστική για επενδύσεις.
Πρόκληση η αύξηση του όγκου των δεδομένων
Ο Κώστας Παπαμιχαήλ, Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής του Ελληνικού Συνδέσμου Προμηθευτών Ενέργειας (ΕΣΠΕΝ), μιλώντας στο BD, ανέφερε: «Το πρόβλημα είναι ότι, για πολλές τηλεμετρούμενες παροχές, ο ΔΕΔΔΗΕ αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να μας δίνει 15λεπτα δεδομένα, μπορεί να δίνει μόνο ωριαία. Αυτό αποτελεί πρόβλημα, καθώς εμείς θα έχουμε εικόνα της κατανάλωσης σε ωριαίο επίπεδο, αλλά θα πρέπει να κάνουμε δηλώσεις φορτίου ανά 15 λεπτά. Εκεί, λοιπόν, θα δημιουργούνται αποκλίσεις.
Γενικότερα, το θέμα των “έξυπνων” μετρητών και η μετάβαση σε μία ψηφιοποιημένη εποχή είναι ζήτημα –και πρόκληση– τόσο για εμάς όσο και κυρίως για τον ΔΕΔΔΗΕ. H εγκατάσταση των έξυπνων μετρητών προχωράει, αλλά θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι όλα τα δεδομένα που θα συλλέγει ο ΔΕΔΔΗΕ θα έχουν την απαιτούμενη ανάλυση, δηλαδή θα αφορούν τη σωστή χρονική περίοδο, θα έρχονται εγκαίρως και χωρίς σφάλματα».
Όπως μας εξήγησε «ουσιαστικά, περνάμε σε μία εποχή όπου, από τις μηνιαίες –και παλαιότερα τετραμηνιαίες– καταμετρήσεις, οδηγούμαστε σε 15λεπτα δεδομένα. Αυτό σημαίνει ότι αυξάνεται σημαντικά και ο όγκος των δεδομένων που θα πρέπει να διαχειρίζονται τόσο ο ΔΕΔΔΗΕ όσο και οι προμηθευτές. Συνεπώς, απαιτείται μία συνολική μετάβαση και από τις δύο πλευρές σε μια νέα εποχή.
Αναπόφευκτα θα υπάρξουν προκλήσεις και ζητήματα. Εμείς τα επισημαίνουμε, ώστε η Διοίκηση του ΔΕΔΔΗΕ να τα δρομολογήσει αποτελεσματικά. Γενικά, πιστεύω ότι είναι ένα θέμα που θα μας απασχολεί, και όσο αυξάνονται οι “έξυπνοι” μετρητές θα πρέπει να το διαχειριστούμε».
Υπενθυμίζουμε ότι περί τα τέλη Ιουλίου ο ΕΣΠΕΝ είχε στείλει επιστολή προς τη ΡΑΑΕΥ και τον ΔΕΔΔΗΕ σχετικά τόσο με τις 15λεπτες χρονικές μονάδες όσο και με τα δυναμικά τιμολόγια.
Ο ΕΣΠΕΝ είχε τονίσει τότε πως οι δύο αυτές εξελίξεις, αν και κινούνται στη σωστή κατεύθυνση για την ορθή λειτουργία της αγοράς, δεν μπορούν να εφαρμοστούν αποτελεσματικά χωρίς την πλήρη, αξιόπιστη και έγκαιρη παροχή 15λεπτων πιστοποιημένων μετρητικών δεδομένων από τον ΔΕΔΔΗΕ προς τους προμηθευτές.
Μάλιστα, ο Σύνδεσμος ζητούσε την άμεση και έμπρακτη συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές για να διασφαλιστεί η τεχνική και θεσμική επάρκεια πριν την εφαρμογή των νέων πλαισίων, προκειμένου οι προμηθευτές να μπορούν να παρέχουν καινοτόμα και ανταγωνιστικά προϊόντα με διαφάνεια και προβλεψιμότητα.
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα
Σύμφωνα με την ανάλυση του Montel News, η 15λεπτη εκκαθάριση παρουσιάζει σημαντικά οφέλη, μεταξύ άλλων, βελτιωμένη απόδοση του δικτύου, ακριβέστερη αντιστοίχιση παραγωγής και κατανάλωσης, μειωμένο κόστος αποκλίσεων, αλλά και καλύτερη ευθυγράμμιση με τη μεταβλητότητα των ΑΠΕ σε πραγματικό χρόνο.
Ωστόσο, η μετάβαση δεν είναι χωρίς προκλήσεις. Απαιτείται αναβάθμιση υποδομών πληροφορικής, πιο εξελιγμένα εργαλεία ανάλυσης δεδομένων και νέα συστήματα μέτρησης και εκκαθάρισης. Παράλληλα, η μεγαλύτερη πολυπλοκότητα των κανόνων μπορεί να αυξήσει τις ανάγκες για εξειδικευμένη τεχνική και νομική υποστήριξη, ενώ οι κυβερνήσεις θα πρέπει να διασφαλίσουν εναρμονισμένους κανονισμούς μεταξύ των περιφερειών.
Τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Ευρώπη
Η αλλαγή δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Από τις 30 Σεπτεμβρίου 2025, η ηλεκτρική ενέργεια θα μπορεί να αγοράζεται και να πωλείται σε μονάδες χρόνου 15 λεπτών (MTU) στην Ευρωπαϊκή Ενιαία Σύζευξη Προηγούμενης Ημέρας (SDAC). Μέσω ενός κοινού αλγορίθμου, οι χονδρικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας συνδέονται, επιτρέποντας την καλύτερη αξιοποίηση των διασυνοριακών δυνατοτήτων μεταφοράς.
Η δοκιμαστική περίοδος που ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2024 ολοκληρώθηκε με επιτυχία, με παραγωγούς, προμηθευτές και Φορείς Σωρευτικής Εκπροσώπησης (ΦοΣΕ) να συμμετέχουν ενεργά στις προσομοιώσεις. Επαληθεύτηκαν οι τοπικές, περιφερειακές και διασυνοριακές λειτουργίες, διασφαλίζοντας ότι το σύστημα είναι έτοιμο για παραγωγική λειτουργία.
