Στα συρτάρια των υπηρεσιών του Υπουργείου Εξωτερικών παραμένει από τις αρχές του έτους, χωρίς καμία ένδειξη προόδου, η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) που θα δώσει το πράσινο φως ώστε να εκκινήσει το σχέδιο ανάπτυξης για τα υπεράκτια αιολικά πάρκα στην Ελλάδα.
Η καθυστέρηση κρατά «παγωμένο» ένα επενδυτικό σχέδιο πολλών δισεκατομμυρίων και ανεκμετάλλευτο το πλούσιο αιολικό δυναμικό των ελληνικών θαλασσών, όταν στην υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά και παγκοσμίως, στα υπεράκτια αιολικά πάρκα τρέχουν projects-μαμούθ.
Ο πήχης για την ανάπτυξη offshore πάρκων έχει τεθεί περίπου στα 2 GW (γιγαβάτ) ως το 2030
Γεωπολιτικά διλήμματα στο Αιγαίο
Εδώ και οκτώ μήνες η Αθήνα «ζυγίζει» το γεωπολιτικό ρίσκο της ανάπτυξης offshore αιολικών στο Αιγαίο, στη …σκιά της αβεβαιότητας και των κινδύνων που κινούνται και τα υπόλοιπα θαλάσσια projects, όπως η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου και οι έρευνες υδρογονανθράκων. Την ίδια ώρα η Τουρκία προετοιμάζει τον πρώτο διαγωνισμό για θαλάσσια αιολικά πάρκα στις αρχές του 2027, βάσει του εθνικού της σχεδίου που περιλαμβάνει ανάπτυξη 7 GW έως το 2040 στη θάλασσα του Μαρμαρά, τη Μαύρη Θάλασσα και το Αιγαίο.
Στη χώρα μας, μια τριετία μετά την ψήφιση του σχετικού νόμου, το Υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο είχε εγκρίνει το Εθνικό Προγράμματος Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΕΠΑΥΑΠ), δεν έχει δώσει ακόμη το «πράσινο φως» για τον χάρτη με τα θαλάσσια οικόπεδα που περιλαμβάνονται στο σχέδιο της ΚΥΑ, αν και βρίσκονται εντός των 6 ναυτικών μιλίων, τα οποία θα υποδεχθούν τις πρώτες επενδύσεις σε υπεράκτια αιολικά πάρκα. Σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) ο πήχης για την ανάπτυξη offshore πάρκων έχει τεθεί περίπου στα 2 GW (γιγαβάτ) ως το 2030, για τα οποία αναμένονται επενδύσεις άνω των 7 δισ. ευρώ μέσα στην επόμενη επταετία. Για την επίτευξη του στόχου έχει προβλεφθεί από τον ΑΔΜΗΕ δέσμευση αντίστοιχου ηλεκτρικού χώρου στο ηλεκτρικό σύστημα.
Από τη θέσπιση του πλαισίου στο αδιέξοδο
Το πλαίσιο για την ανάπτυξη των Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων στην Ελλάδα θεσπίστηκε τον Ιούλιο του 2022 (νόμος 4964/2022) με την ΕΔΕΥΕΠ (Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων) να αναλαμβάνει τη διαχείριση των δικαιωμάτων για την έρευνα, αλλά και την αναζήτηση και τον προσδιορισμό των Περιοχών Εγκατάστασης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΥΑΠ) καθώς και την παραχώρησή τους για έρευνα και εκμετάλλευση. Τον Σεπτέμβριο του 2023 δημοσιεύθηκε το Εθνικό Προγράμματος Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων.
Σημαντική εξέλιξη αποτέλεσε η περιβαλλοντική γνωμοδότηση της Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης (ΔΙΠΑ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) για το Εθνικό Πρόγραμμα τον Οκτώβριο του 2024 – ένα κρίσιμο βήμα προς την υλοποίηση του έργου. Είχε προηγηθεί η εξασφάλιση χρηματοδότησης της ΕΔΕΥΕΠ με 5,5 εκατ. ευρώ για διερευνητικές μελέτες για το θαλάσσιο αιολικό δυναμικό και την ωρίμανση των πρώτων περιοχών οργανωμένης ανάπτυξης αιολικών πάρκων μέσω υπουργικής απόφασης που αξιοποιεί έσοδα από τα δικαιώματα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Τον περασμένο Δεκέμβριο ακολούθησε πίστωση δεύτερου κονδυλίου ύψους 14,1 εκατ. ευρώ για τους ίδιους σκοπούς.
Είναι αξιοσημείωτο ότι έχουν χορηγηθεί δύο Άδειες Έρευνας για τις περιοχές πιλοτικής εφαρμογής στη θαλάσσια περιοχή της Αλεξανδρούπολης. Συνολικά, οι Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων με μια σχετικά ασφαλή εκτίμηση θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν αιολικό δυναμικό της τάξης των 12,4 GW, όπως είχε αναφέρει ο επικεφαλής της ΕΔΕΥΕΠ κ. Αριστοφάνης Στεφάτος, σε ειδική εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη. Μεσοπρόθεσμα, σύμφωνα με τον ίδιο, στόχος είναι να έχει η Ελλάδα τα πρώτα έργα το 2030-2032, σε κάποιες από τις δέκα περιοχές πρώτης προτεραιότητας, οι οποίες έχουν ένα δυναμικό της τάξης των 4,9 GW.
ΕΛΕΤΑΕΝ: «Χρειάζεται βιομηχανική πολιτική»
Από την πλευρά της, η Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ), ζητά αποσαφήνιση των βασικών όρων των μελλοντικών διαγωνισμών και θέσπιση με τα προβλεπόμενα Προεδρικά Διατάγματα των ΠΟΑΥΑΠ ως Περιοχών Πρώτης Επιλογής ΑΠΕ, όπως ισχύει για τα πρώτα πιλοτικά έργα ώστε για τα θαλάσσια πάρκα που θα επιλεγούν από τους διαγωνισμούς, να μην επαναληφθεί εκ νέου η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης.
Επίσης, μεταξύ άλλων, θεωρεί αναγκαίο ένα γενναίο πρόγραμμα βιομηχανικής πολιτικής και χρηματοδοτήσεων επενδύσεων στην εφοδιαστική αλυσίδα (μεταλλουργική βιομηχανία, λιμάνια, ναυπηγεία, μεταφορές, βιομηχανικές εγκαταστάσεις κλπ), με σκοπό η Ελλάδα να διεκδικήσει σημαντικό μερίδιο αγοράς στην κατασκευή και υποστήριξη των υπεράκτιων αιολικών πάρκων σε όλη την ανατολική Μεσόγειο. Οι καθυστερήσεις έχουν αρχίσει να αποθαρρύνουν διεθνείς επενδυτές, οι οποίοι τηρούν στάση αναμονής, με το αρχικό κύμα ενθουσιασμού για μια ελληνική εφοδιαστική αλυσίδα να έχει υποχωρήσει.
Η Ευρώπη τρέχει με …γιγαβάτ
Στην Ευρώπη πάντως η δυναμική των διαγωνισμών συνεχίζεται για περιοχές από τη Βόρεια και Βαλτική Θάλασσα έως τη Μεσόγειο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ως στόχο την κατασκευή, τα επόμενα χρόνια, υπεράκτιων εγκαταστάσεων με ισχύ τουλάχιστον 300 GW, ισχύς δεκαπλάσια από αυτή που παράγεται σήμερα, ισχύς που έως το 2050 ενδέχεται να φτάσει και τα 500 GW, βάσει των εκτιμήσεων των ίδιων των εταιρειών. Από το project της Δανίας στο νησί Μπόρνχολμ και τα προγραμματισμένα έργα των άλλων σκανδιναβικών χωρών, έως τη Βρετανία (με το mega-πάρκο «East Anglia Three», ισχύος 1,4 GW των Ibedrola – Masdar), τη Γαλλία, την Πολωνία και τον ευρωπαϊκό νότο (Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία) ετοιμάζονται πολλά GW υπεράκτιας αιολικής ενέργειας.
Προσφάτως, η Κομισιόν ενέκρινε κρατική χρηματοδότηση 11 δισ. ευρώ της Γαλλίας, στα πλαίσια του Clean Industrial Deal , για τη στήριξη της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας που σχεδιάζει η χώρα σε ορίζοντα 20ετίας για την κατασκευή τριών πλωτών υπεράκτιων αιολικών ισχύος 500 MW.
Ο χρόνος πιέζει
Σε κάθε περίπτωση η Wind Europe (η ευρωπαϊκή ένωση της βιομηχανίας αιολικής ενέργειας) υποστηρίζει ότι για να περάσει η Ευρώπη από την κατασκευή και συντήρηση περίπου 10 GW ετησίως σήμερα σε 15 GW τον χρόνο μετά το 2030, ώστε να πετύχει τους στόχους της ΕΕ, απαιτούνται τεράστιες επενδύσεις σε υποδομές, με διπλασιασμό των επενδύσεων σε λιμενικές υποδομές και εφοδιαστική αλυσίδα, γεγονός που απαιτεί απλοποίηση των αδειοδοτικών διαδικασιών και κινητοποίηση χρηματοδοτήσεων.
Η Ευρώπη, εάν θέλει να επιτύχει τους στόχους της για την υπεράκτια αιολική ενέργεια για το 2030 και μετά, θα πρέπει σύμφωνα με την WindEurope, να επενδύσει επιπλέον, πάνω από 6,4 δισ. ευρώ, σε λιμάνια και πλοία (ήδη έχει επενδύσει 6,7 δισ. ευρώ την τελευταία τριετία). Η ΕΕ σχεδιάζει να αυξήσει την υπεράκτια αιολική ισχύ από 36,6 GW σήμερα σε 84 GW έως το τέλος της δεκαετίας.
