Σε μια μικρή πόλη της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, το Γκίτερσλο, υπάρχει ένα καφέ, ο επισκέπτης του οποίου θα ανακαλύψει ότι εκεί σερβίρεται εσπρέσο φρέντο. Κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι το γεγονός ότι ο ιδιοκτήτης του εν λόγω καφέ είναι Ελληνας. Αυτό που παρατηρεί κάποιος με μια γρήγορη ματιά στους θαμώνες του καταστήματος είναι ότι πολλοί απολαμβάνουν εσπρέσο φρέντο, ενώ δεν είναι Ελληνες. Αλλωστε, το κατάστημα δεν βρίσκεται σε κάποια μεγάλη γερμανική πόλη με μεγάλες ελληνικές κοινότητες.
Τι συμβαίνει; «Cold is the new hot» (μτφρ. «Το κρύο είναι η νέα μεγάλη τάση»), δήλωσε χαρακτηριστικά πριν από λίγες ημέρες μιλώντας σε δημοσιογράφους από την Ελλάδα –μεταξύ αυτών και η υπογράφουσα– και άλλες ευρωπαϊκές χώρες η Γιάνα Μιχαΐλοβα, επικεφαλής του Τμήματος Καφέ της Nestlé για τη ζώνη της Ευρώπης. Μάλιστα, όπως ανέφερε η ίδια, η μόδα του κρύου καφέ ακμάζει παντού ταυτόχρονα και όχι μόνο σε κάποιες συγκεκριμένες αγορές, ανεξαρτήτως του εάν πρόκειται για χώρες με υψηλές θερμοκρασίες, όπως η Ελλάδα, και εν γένει οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, ή χώρες με χαμηλότερες θερμοκρασίες, όπως για παράδειγμα το Ηνωμένο Βασίλειο.
Η εν λόγω χώρα, όπου η μέση θερμοκρασία είναι 10 βαθμοί Κελσίου, κατέγραψε τις υψηλότερες πωλήσεις κρύου καφέ το 2024 στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ οι πωλήσεις κρύου καφέ είχαν μερίδιο αγοράς περί το 49%, ενώ υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης σημειώνει ο κρύος καφές σε Ινδία, Κίνα, Ιαπωνία και εν γένει στις ασιατικές χώρες, όπου υπάρχει από παλαιότερα παράδοση κατανάλωσης κρύου καφέ.
Σύμφωνα με μελέτες, ο ρυθμός ανάπτυξης του κρύου καφέ παγκοσμίως υπολογίζεται σε 22,1% το 2024 σε σύγκριση με το 2023, την ώρα που συνολικά η αγορά καφέ αναπτύχθηκε με ρυθμό 5,4%.
Αν και οι Ελληνες φαίνεται ότι έχουν καταφέρει να μάθουν σε αρκετούς ξένους, κυρίως στους τουρίστες, την απόλαυση του κρύου καφέ, δεν έχουν «μεταλαμπαδεύσει» τη γνώση της παρασκευής του κρύου καφέ, είτε πρόκειται για τον «πρωτοπόρο» των κρύων καφέδων, τον φραπέ, είτε για τον διάδοχό του, τον εσπρέσο φρέντο ή τον φρέντο (η παγωμένη εκδοχή του καπουτσίνο).
Ας σημειωθεί ότι ο πρώτος χρονολογείται από τη δεκαετία του ’50 με διάφορες εκδοχές για το πώς επινοήθηκε, αλλά με επικρατέστερη αυτή που θέλει τον Δημήτρη Βακόνδιο να χτυπά το 1957 στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης τυχαία σε σέικερ nescafé με κρύο νερό και να προκύπτει ο φραπέ (ή ο φραπές επί το ελληνικότερον), ενώ ο πρώτος παγωμένος εσπρέσο επινοήθηκε επίσης στην Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του ’90.
Ξηρασία και ζέστη μειώνουν την παραγωγή
Η ολοένα και μεγαλύτερη κατανάλωση κρύου καφέ αποδίδεται, σύμφωνα με κάποιες έρευνες, και στην κλιματική αλλαγή και συγκεκριμένα στην άνοδο της θερμοκρασίας. Η κλιματική αλλαγή ωστόσο είναι η βασική αιτία που προκαλεί τα τελευταία χρόνια σημαντική μείωση της παραγωγής καφέ –κάτι που καταλάβαμε όλοι την τελευταία διετία μέσα από το ράλι των τιμών του καφέ–, με τα ακραία καιρικά φαινόμενα να συμβαίνουν πλέον κάθε χρόνο.
«Η οικογένειά μου έχει πάνω από 100 χρόνια μια μικρή φυτεία καφέ στην Ονδούρα και ζει από αυτήν. Το 2023 ήταν μια κακή χρονιά λόγω της ξηρασίας, όπως και το 2024, με την παραγωγή να είναι η μισή από ό,τι συνήθως. Αντί να ξεκινήσει η συγκομιδή τον Οκτώβριο ξεκίνησε τον Δεκέμβριο», ανέφερε η Γκαμπριέλα Γκόμεζ, μιλώντας σε δημοσιογράφους σε εκδήλωση που πραγματοποίησε η Nestlé στο ερευνητικό κέντρο του Nescafé που διαθέτει στην πόλη Τουρ, στη Γαλλία.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις επιστημόνων, η αύξηση της θερμοκρασίας θα προκαλέσει μείωση των εκτάσεων που είναι κατάλληλες για την καλλιέργεια καφέ κατά 50% έως το 2050. Την ίδια ώρα, 125 εκατ. άνθρωποι εξαρτούν την επιβίωσή τους από τον καφέ, ενώ περίπου το 80% των οικογενειών που καλλιεργούν καφέ βρίσκονται ήδη κάτω από το όριο της φτώχειας.
Για να υπάρχει καφές –είτε κρύος είτε ζεστός– και τα επόμενα χρόνια και να έχει έσοδα από ένα προϊόν για το οποίο οι καταναλωτές, ακόμη και σε δύσκολους καιρούς ακρίβειας, δεν κάνουν περικοπές, η Nestlé επενδύει πάνω από 1 δισ. ελβετικά φράγκα στο λεγόμενο «Nescafé Plan 2030». Στο πλαίσιο του σχεδίου αυτού προωθείται η στροφή των καλλιεργητών καφέ στη λεγόμενη αναγεννητική γεωργία μέσω της χρήσης οργανικών λιπασμάτων, της φύτευσης φυτών που προστατεύουν το χώμα από τη διάβρωση και λειτουργούν και ως βιομάζα, αλλά και μέσα από τη φύτευση δένδρων που προστατεύουν τα φυτά καφέ από τα ακραία καιρικά φαινόμενα.
Η ανάπτυξη και η μελέτη αυτών των ποικιλιών γίνεται στο ερευνητικό κέντρο στην Τουρ όπου φυτά καφέ καλλιεργούνται με συνθήκες που προσομοιάζουν στο περιβάλλον από το οποίο προέρχονται. Οι ποικιλίες αυτές στη συνέχεια δοκιμάζονται σε πραγματικές συνθήκες σε χώρες παραγωγής καφέ, με τη Nestlé να εστιάζει σε επτά περιοχές-κλειδιά, από όπου προέρχεται και το 90% του καφέ που χρησιμοποιεί: Βραζιλία, Βιετνάμ, Ακτή Ελεφαντοστού, Μεξικό, Κολομβία, Ινδονησία και Ονδούρα.
Πίνουμε 650 φλιτζάνια κάθε χρόνο
Αυτό που καταναλώνουν κυρίως οι ξένοι όταν βρίσκονται εκτός Ελλάδας είναι κρύα ροφήματα έτοιμα προς κατανάλωση (ready to drink) ή συμπυκνώματα καφέ που διαλύονται σε κρύο νερό ή ακόμη και σε άλλα κρύα ροφήματα, από αναψυκτικά έως ποτά. Για τον λόγο αυτό μεγάλες εταιρείες, μεταξύ αυτών και η Nestlé, έχουν τοποθετήσει στην αγορά σχετικά προϊόντα όπως το Nescafé Concetrate, καθώς το Nescafé είναι το κυρίαρχο σήμα καφέ του πολυεθνικού κολοσσού.Στην Ελλάδα, η διείσδυση του καφέ είναι η υψηλότερη μεταξύ των χωρών της Ευρώπης, καθώς το 70% των νοικοκυριών αγοράζει καφέ, ενώ η ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση υπολογίζεται σε περίπου 650 φλιτζάνια. Η υψηλή κατανάλωση καφέ, αλλά και η μόδα του κρύου καφέ που καλλιεργεί η Ελλάδα την καθιστούν ιδιαιτέρως σημαντική αγορά για τη Nestlé, με τον Nescafé να έχει μερίδιο στην εγχώρια αγορά 30%, το σήμα «Λουμίδης» 20% και το σήμα Nespresso 9%-10%.
