Σημαντική ώθηση θα μπορούσε να δώσει στο ελληνικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ η απορρόφηση των αναξιοποίητων ομάδων του πληθυσμού στην αγορά εργασίας, όπως τονίζει έκθεση του ΟΟΣΑ για τη διεθνή εικόνα της απασχόλησης το 2025. Οχι μόνο οι νέοι, μεγάλο ποσοστό των οποίων ούτε εργάζεται ούτε σπουδάζει, αλλά και οι μετανάστες και οι γυναίκες θα μπορούσαν να τονώσουν την ανάπτυξη του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, που είναι βασικός δείκτης για τα εισοδήματα.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται, όμως, στους άνω των 55 ετών και κυρίως άνω των 65. Ειδικότερα, μειώνοντας την έξοδο της κατηγορίας αυτής από την αγορά εργασίας τόσο ώστε να φτάσει το 10% των χωρών με τις καλύτερες επιδόσεις, η ανάπτυξη θα έπαιρνε επιπλέον στήριξη πάνω από 0,5% μέχρι το 2060. Η Ελλάδα μάλιστα είναι ανάμεσα στις χώρες που θα μπορούσαν να επωφεληθούν περισσότερο από μια τέτοια αλλαγή, μετά την Ισπανία και το Λουξεμβούργο.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, ως αποτέλεσμα της υπογεννητικότητας, ο αριθμός των ανθρώπων σε ηλικία εργασίας κατά μήκος των 38 μελών του θα μειωθεί κατά 8% μέχρι το 2016. Μάλιστα, στο ένα τέταρτο των χωρών του ΟΟΣΑ θα μειωθεί κατά τουλάχιστον 30%.
Δεδομένου ότι το προσδόκιμο ζωής έχει ανέβει, η αναλογία μεταξύ των ανθρώπων σε εργασιακή ηλικία και των ανθρώπων 20 έως 64 ετών θα εκτιναχθεί στο 52% μέχρι το 2050 από 31% το 2023. Στην Ιταλία, την Ιαπωνία, την Πολωνία, την Ισπανία και τη Νότιο Κορέα, η αναλογία αυτή θα ξεπερνά το 75%. Σε κάθε περίπτωση, αποτέλεσμα είναι ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ θα αναπτύσσεται με βραδύτερο ρυθμό, καθώς θα εργάζεται μικρότερο μερίδιο του πληθυσμού.
«Ο αντίκτυπος της γήρανσης των πληθυσμών απειλεί την ίδια την ατμομηχανή της οικονομικής ανάπτυξης, η οποία εξαρτάται από τους ανθρώπινους πόρους για να υπάρξει δραστηριότητα», δήλωσε ο Stefano Scarpetta, διευθυντής απασχόλησης στον ΟΟΣΑ. «Η οικονομία μπήκε σε μία νέα εποχή, στην οποία η πρόκληση στρέφεται από την έλλειψη θέσεων εργασίας σε έλλειψη εργαζομένων», συμπλήρωσε ο ίδιος.
Ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ θα αυξάνεται με μέσο ετήσιο ρυθμό μόλις 0,6% τη δεκαετία 2050-2060 από 1% τη δεκαετία 2010-2020.
Σημειώνεται ότι ορισμένες χώρες του ΟΟΣΑ βρίσκονται πολύ κοντά στο σημείο αναφοράς σε ό,τι αφορά την απασχόληση των άνω των 65 ετών. Χιλή, Κολομβία, Ισλανδία, Ισραήλ, Ιαπωνία, Κορέα, Μεξικό και Νέα Ζηλανδία σημείωναν ήδη από το 2023 απασχόληση τουλάχιστον 20% στους ηλικιωμένους. Συνεπώς η περαιτέρω αύξηση του ποσοστού μέχρι το 2060 θα είχε πολύ μικρά οφέλη στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, της τάξης του 0,05%.
Αναξιοποίητοι και οι νέοι
Η έκθεση του ΟΟΣΑ αναδεικνύει και ένα ακόμα ακανθώδες ζήτημα. Οι νέοι σηκώνουν το βάρος των σημερινών διαγενεακών ανισοτήτων και είναι πιθανό να ανταγωνιστούν με την τεχνητή νοημοσύνη για θέσεις εργασίας χαμηλής ειδίκευσης. Είναι όμως κρίσιμης σημασίας η κινητοποίηση των νέων μεταξύ 15 και 29 ετών και ιδίως σε συγκεκριμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, όπου πάνω από το 15% αυτής της κατηγορίας ούτε δουλεύει ούτε σπουδάζει, αντανακλώντας μεγάλη σπατάλη δυνητικού ταλέντου.
Ο ΟΟΣΑ προτείνει τη μείωση των αναξιοποίητων νέων και την απορρόφησή τους στην αγορά εργασίας μέσω μέτρων που θα στοχεύουν στη βελτίωση των εκπαιδευτικών υπηρεσιών, τον περιορισμό των αποχωρήσεων από το σχολείο, την προσφορά εκπαιδευτικών προγραμμάτων για νέα επαγγελματική πορεία και την ενθάρρυνση της μετάβασης από το σχολείο σε δουλειά.
