Στα τρία έχει χωριστεί η Ευρώπη των 27 κρατών-µελών ως προς την πρόταση της Επιτροπής για τερµατισµό των εισαγωγών ρωσικού αερίου το 2027, µε την Ελλάδα να αναµένει µέσω των διαπραγµατεύσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη «µια ρεαλιστική προσέγγιση», εκφράζοντας τις ανησυχίες της τόσο για τις επιπτώσεις στην ασφάλεια εφοδιασµού της χώρας, όσο και στις τιµές ηλεκτρικού ρεύµατος.
Ευάλωτη η ΝΑ Ευρώπη
Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου αντιπροσωπεύουν σήµερα σχεδόν το 19% των συνολικών εισαγωγών της Ευρώπης, ποσοστό όµως που είναι πολλαπλάσιο σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και την Ελλάδα, όπου το φυσικό αέριο εξακολουθεί να συµµετέχει µε υψηλό ποσοστό στο ενεργειακό µείγµα της χώρας. Αντιπροσωπεύει σχεδόν το 40% του µείγµατος ηλεκτροπαραγωγής, µε το ρωσικό αέριο να καλύπτει πάνω από το 50% των συνολικών εισαγωγών αερίου της χώρας το 2024 και το 40,3% στο πρώτο πεντάµηνο του έτους.
Με άλλα λόγια, η ασφάλεια της τροφοδοσίας της χώρας και σε ηλεκτρική ενέργεια συναρτάται µε την ασφάλεια τροφοδοσίας σε φυσικό αέριο, η οποία απειλείται από τον προτεινόµενο Κανονισµό της Ε.Ε. Ενδεικτική των ανησυχιών είναι η τοποθέτηση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρου Παπασταύρου για το θέµα στο πρόσφατο συνέδριο Energy Transition Summit που συνδιοργάνωσαν οι Financial Times και η «Καθηµερινή».
Την ίδια θέση εξέφρασε ο κ. Παπασταύρου και στο Συµβούλιο Υπουργών Ενέργειας που συνεδρίασε δύο ηµέρες νωρίτερα στο Λουξεµβούργο, όπου διαπιστώθηκε ότι ο τερµατισµός των ρωσικών ροών αερίου έχει δηµιουργήσει στο εσωτερικό της Ευρώπης τρία µπλοκ χωρών.
Από τη µια η Ουγγαρία και η Σλοβακία που εξακολουθούν να εξαρτώνται σηµαντικά από το ρωσικό αέριο και επιδιώκουν στενές πολιτικές σχέσεις µε τη Μόσχα. Οι δύο χώρες έχουν ασκήσει βέτο στην επιβολή κυρώσεων κατά της Ρωσίας, που είναι σύµφωνα µε αναλυτές και νοµικούς κύκλους η µοναδική ισχυρή νοµική βάση για την απαγόρευση του ρωσικού αερίου, αλλά προϋποθέτουν την οµόφωνη έγκριση των κρατώνµελών. Στο άλλο άκρο, οι χώρες της Βαλτικής που κυρίως για πολιτικούς λόγους επιδιώκουν το τέλος κάθε δεσµού µε τη Ρωσία. Ενδιάµεσα, το τρίτο µπλοκ από χώρες, όπως η Γαλλία, η Ισπανία, το Βέλγιο και η Ολλανδία, µε το οποίο συντάσσεται και η Ελλάδα, δεν διαφωνεί επί τις αρχής, αλλά θεωρεί ότι θα πρέπει να συνεχιστούν οι διαπραγµατεύσεις για να βρεθεί ένας «ρεαλιστικός» τρόπος εφαρµογής. Θα πρέπει, σύµφωνα µε αυτό το µπλοκ χωρών, να βρεθεί τρόπος ώστε να αποτραπεί η άνοδος των τιµών ειδικά σε µια συγκυρία έντονης µεταβλητότητας και γεωπολιτικής αστάθειας. Υπάρχει, επίσης, ο κίνδυνος να µπαίνει στην Ευρώπη το ρωσικό αέριο µέσω Τουρκίας, αλλά και πιθανότητα νοµικών διεκδικήσεων από πλευράς της Gazprom έναντι ευρωπαϊκών εταιρειών µε µακροχρόνια συµβόλαια προµήθειας.
«Ντρίµπλα» της Κοµισιόν
Η τελευταία αυτή ανησυχία συνδέεται µε τη νοµική οδό στην οποία κατέφυγε η Επιτροπή για την έγκριση του Κανονισµού πλήρους απαγόρευσης των ρωσικών εισαγωγών αερίου, προκειµένου να αποφύγει το βέτο της Σλοβακίας και της Ουγγαρίας. Ο Κανονισµός που προτείνει η Επιτροπή στηρίζεται στην εµπορική νοµοθεσία της Ε.Ε. που µπορεί να εγκριθεί µε ενισχυµένη πλειοψηφία, αντί της οµόφωνης απόφασης που απαιτούν οι κυρώσεις. Η ενισχυµένη πλειοψηφία διασφαλίζεται από την έγκριση τουλάχιστον 15 από τις 27 χώρες-µέλη της Ε.Ε., οι οποίες αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του πληθυσµού της Ευρώπης. Τη νοµική αυτή βάση έγκρισης του Κανονισµού αµφισβητούν και αναλυτές και νοµικοί κύκλοι, κάνοντας µάλιστα λόγο για «νοµικό τέχνασµα που ανοίγει την κερκόπορτα καταστρατήγησης κατά περίσταση, της προβλεπόµενης οµοφωνίας από τη Συνθήκη της Ε.Ε.».
Η πρόταση της Επιτροπής δεν λαµβάνει υπόψη την ενεργειακή πραγµατικότητα στις χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης, δηλώνουν στην «Κ» παράγοντες της αγοράς, επισηµαίνοντας το χάσµα που τις χωρίζει στο θέµα των τιµών ηλεκτρικής ενέργειας µε την υπόλοιπη Ευρώπη, το οποίο, όπως τονίζουν, αναµένεται να διευρυνθεί λόγω της δυσανάλογης εξάρτησής τους από το ρωσικό αέριο.
