Στην αυγή του 21ου αιώνα, η τεχνολογία φαίνεται να ξεπερνά ακόμα και τις πιο ευφάνταστες σελίδες της επιστημονικής λογοτεχνίας. Από τα βάθη του εγκεφάλου μέχρι τα εργαστήρια συνθετικών οργάνων, ό,τι κάποτε φάνταζε αδιανόητο, σήμερα είναι ήδη εδώ, τόσο που μερικές φορές, μας τρομάζει.
Η πρώτη εγκυμοσύνη με αλγόριθμο ΤΝ: STAR, ο τεχνητός μαίανδρος της ζωής
Το 2024, ένα πρωτοποριακό λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης με την ονομασία STAR, δηλαδή Smart Tissue Autonomous Robot πέτυχε την πρώτη επιτυχημένη γονιμοποίηση και εμφύτευση εμβρύου, βασισμένη αποκλειστικά σε αλγόριθμους. Η ΤΝ αναλύει εκατομμύρια παραμέτρους, βελτιστοποιεί τη διαδικασία επιλογής ωαρίων και σπερματοζωαρίων, επιβλέπει τη γονιμοποίηση και καθοδηγεί τον χειρουργό. Επιστημονικά περιοδικά όπως το Nature Biotechnology αναφέρουν επιτυχία άνω του 78% στις πρώτες δοκιμές, με ακρίβεια χειρισμών μεγαλύτερη από εκείνη του ανθρώπινου χεριού. Δε το χωράει ο νους μας, αλλά, ναι, συμβαίνει!
Αστροφυσική στην υπηρεσία της γονιμότητας: Τεχνικές επιλογής σπερματοζωαρίων με ακρίβεια λέιζερ
Τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται για τον εντοπισμό εξωπλανητών, όπως η φασματοσκοπία υψηλής ανάλυσης, εφαρμόζονται πλέον στη γονιμοποίηση in vitro. Επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ ανέπτυξαν μέθοδο εντοπισμού του πιο κατάλληλου σπερματοζωαρίου μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, με ακρίβεια 98,4%. Πρόκειται για μια τεχνολογική συγχώνευση που ούτε οι τερατωδώς ευφάνταστοι δημιουργοί της σειράς Black Mirror δεν είχαν σκεφτεί!
Τσιπάκια που διαβάζουν σκέψεις: Neuralink και η νέα διεπαφή νου-μηχανής
Το Neuralink του Ίλον Μασκ αποτελεί την πρώτη εμπορική προσπάθεια για εμφυτεύσιμα τσιπάκια που διαβάζουν και μεταδίδουν σήματα από τον εγκέφαλο σε πραγματικό χρόνο. Ήδη, σε πρώιμα πειράματα, χρήστες με πλήρη απώλεια κινητικότητας κατάφεραν να χειριστούν υπολογιστές μόνο με τη σκέψη. Ο στόχος είναι διπλός και αφορά τόσο στην αποκατάσταση νευρολογικών λειτουργιών, όσο και στη δημιουργία διαύλων επικοινωνίας μεταξύ ανθρώπου και μηχανής.
Η σκέψη ως πληκτρολόγιο: Άτομα με κινητική αναπηρία γράφουν με το μυαλό τους
Σε μια σειρά από ερευνητικές προσπάθειες σε Stanford, Harvard και ETH Zurich, άνθρωποι με πλήρη παράλυση κατάφεραν να «πληκτρολογούν» με τον εγκέφαλό τους σε ταχύτητα 62 χαρακτήρων ανά λεπτό. Το σύστημα βασίζεται σε deep learning και μαγνητικές διασυνδέσεις, μετατρέποντας νευρικά σήματα σε γράμματα. Δεν είναι απλώς τεχνολογικό θαύμα. Είναι αξιοθαύμαστη αποκατάσταση λειτουργικότητας.
Η ζωή μετά τον θάνατο: Αναβίωση κυττάρων σε εγκεφάλους χοίρων
Το 2019, το Yale ανακοίνωσε την πρώτη επιτυχημένη ανάκτηση λειτουργικότητας σε εγκεφαλικά κύτταρα χοίρων, ώρες μετά τον βιολογικό τους θάνατο. Το σύστημα BrainEx επανέφερε την κυκλοφορία, τη μεταβολική δραστηριότητα και την απόκριση σε ερεθίσματα. Αν και δεν πρόκειται για πλήρη ανάσταση εγκεφαλικής συνείδησης, η προοπτική είναι συγκλονιστική βάζοντας σε άλλη σύγχρονη βάση, το τι σημαίνει τελικά “θάνατος” σε κυτταρικό επίπεδο;
Δέρμα που ζει: Το ανθρώπινο δέρμα που ιδρώνει και αυτοθεραπεύεται
Ερευνητές από το Τόκιο καλλιέργησαν δέρμα εργαστηρίου που ιδρώνει, παράγει σμήγμα και επουλώνεται μόνο του. Όχι μόνο μπορεί να ενσωματωθεί σε ρομποτικά άκρα, αλλά ανοίγει και νέους ορίζοντες στην αναγεννητική ιατρική. Σε δοκιμές σε ρομποτικό «δάκτυλο», το δέρμα αντέδρασε σε εξωτερικά ερεθίσματα όπως και το φυσικό. Σκεφτείτε τι επανάσταση φέρει όλο αυτό, τόσο στο σώμα μας, όσο και στη ρομποτική, που τα νέα μοντέλα θα μας μοιάζουν ακόμα πιο πολύ.
Όργανα κατ’ απαίτηση: Συκώτια και καρδιές τυπωμένα με 3D εκτυπωτές
Το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ ανακοίνωσε την πρώτη πλήρως εκτυπωμένη καρδιά με ανθρώπινους ιστούς και αγγειακό σύστημα, το 2023. Παράλληλα, ιατρικά κέντρα στην Οξφόρδη και τη Σεούλ έχουν ήδη τυπώσει λειτουργικά ηπατικά κύτταρα για χρήση σε μεταμοσχεύσεις. Οι 3D εκτυπωτές βιολογικού υλικού δίνουν υπόσχεση για κατάργηση της λίστας αναμονής για μοσχεύματα.
Μηχανές που αισθάνονται: Η εξέλιξη της συναισθηματικής νοημοσύνης στην ρομποτική
Στο Πανεπιστήμιο της Οσάκα, ρομπότ ανέπτυξαν «συναισθηματική μάθηση», δηλαδή αντίληψη θετικών και αρνητικών εμπειριών. Η αίσθηση πόνου και ανταμοιβής ενσωματώθηκε σε σύστημα νευρωνικών αντιδράσεων, με στόχο πιο ανθρώπινη αλληλεπίδραση. Ήδη, σε περιβάλλοντα φροντίδας ηλικιωμένων, τα ρομπότ αυτά δείχνουν ενσυναίσθηση, όχι ως κώδικα, αλλά ως λειτουργία μάθησης.
AI που δημιουργεί φάρμακα σε λίγες ώρες
Το 2023, η DeepMind ανέπτυξε την AlphaDrug, ένα σύστημα ΤΝ που δημιούργησε νέα αντιβιοτικά σε λιγότερο από 48 ώρες. Τα πρώτα φάρμακα πέρασαν σε κλινικές δοκιμές και έδειξαν εντυπωσιακή δράση ενάντια σε ανθεκτικά βακτήρια. Χρόνος που άλλοτε χρειαζόταν έως και 12 χρόνια, μειώνεται πλέον σε λιγότερο από ένα διήμερο.
Αντιστροφή του χρόνου: Κυτταρικός επαναπρογραμματισμός και αναστολή γήρανσης
Ερευνητές στο Σολκ Ινστιτούτο στην Καλιφόρνια κατάφεραν να επαναπρογραμματίσουν ανθρώπινα κύτταρα, μειώνοντας τη βιολογική ηλικία τους κατά 30 χρόνια σε εργαστηριακές συνθήκες. Η τεχνική βασίζεται σε πρωτεΐνες Yamanaka και εφαρμόζεται ήδη σε πειραματικά στάδια για νευροεκφυλιστικές νόσους και αναγεννητική θεραπεία. Φαντάζει ως ψέμα, ή ως θέμα ταινίας ή βιβλίου, αλλά είναι αληθινό εντελλώς!
Ζητώντας βοήθεια στο να κατανοήσουμε αυτά τα άλματα της ανθρώπινης επιστήμης, από σοφού βρίσκουμε καταφύγειο στη φράση Ουίλιαμ Γκίμπσον πως «το μέλλον έχει ήδη αρχίσει, απλώς δεν έχει κατανεμηθεί ισομερώς», για να προτιμήσουμε τελικά, την αλήθεια του Αλμπέρ Καμύ ό,τι η πραγματική γενναιότητα είναι η κατανόηση του απίστευτου. Θα προσπαθήσουμε να είμαστε γενναίοι, λοιπόν.
