Σε φάση ριζικών ανακατατάξεων φαίνεται να εισέρχεται η βρετανική αγορά λιανεμπορίου τροφίμων, καθώς η Αρχή Ανταγωνισμού και Αγορών (CMA) εξετάζει σοβαρά την κατάργηση ή αναθεώρηση των υφιστάμενων περιοριστικών ρητρών που δεσμεύουν τους μεγάλους λιανέμπορους. Στο επίκεντρο της συζήτησης βρίσκεται η ανάγκη για ισότιμο ανταγωνισμό με τις ραγδαία αναπτυσσόμενες εκπτωτικές αλυσίδες Aldi και Lidl, οι οποίες μέχρι σήμερα εξαιρούνται από το υφιστάμενο πλαίσιο.
Το προνόμιο των «μικρών» και η μεγάλη ανατροπή
Οι περιοριστικές ρήτρες που ισχύουν από το 2010 επιβάλλουν στους μεγάλους παίκτες του κλάδου, όπως οι Tesco, Sainsbury’s, Asda, Morrisons, Waitrose, Marks & Spencer και Co-op, να μην εμποδίζουν την είσοδο ανταγωνιστών σε κοντινές τοποθεσίες. Ωστόσο, οι γερμανικές Aldi και Lidl, οι οποίες τότε είχαν μικρή παρουσία στη βρετανική αγορά, εξαιρέθηκαν. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, οι ίδιες αλυσίδες κυριαρχούν σε μεγάλο μέρος της αγοράς, ενώ φέρονται να αξιοποιούν αντίστοιχες ρήτρες για να περιορίσουν την επέκταση των ανταγωνιστών τους.
Σήμερα, η Aldi είναι η τέταρτη μεγαλύτερη αλυσίδα σούπερ μάρκετ στη χώρα, ξεπερνώντας τη Morrisons, ενώ η Lidl βρίσκεται στην έκτη θέση. Από κοινού, οι δύο αλυσίδες ελέγχουν περίπου το 20% της συνολικής αγοράς τροφίμων στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Νομικά παραθυράκια και άνισος ανταγωνισμός
Στελέχη του κλάδου αναφέρουν πως οι Aldi και Lidl εκμεταλλεύονται «νομικά παραθυράκια» για να επιβάλλουν αντίστοιχες ρήτρες στις συμβάσεις μίσθωσης, περιορίζοντας τη δυνατότητα των άλλων αλυσίδων να δραστηριοποιηθούν σε εμπορικά πάρκα ή περιοχές υψηλής επισκεψιμότητας.
Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του διευθύνοντος συμβούλου της Iceland, Ρίτσαρντ Ουόκερ, ο οποίος έχει καταγγείλει δημόσια ότι οι εκπτωτικές αλυσίδες χρησιμοποιούν «νομικά τρικ» για να δημιουργήσουν εμπόδια στον ανταγωνισμό.
Η πολιτική πίεση και η νέα ηγεσία
Η συζήτηση για αναθεώρηση του ρυθμιστικού πλαισίου ενισχύεται από την αυξημένη πολιτική πίεση που ασκεί το Εργατικό Κόμμα, ζητώντας μείωση της γραφειοκρατίας και μεγαλύτερη ευελιξία για τις επιχειρήσεις. Ήδη από τον Φεβρουάριο, ο υπουργός Επιχειρήσεων Τζόναθαν Ρέινολντς έχει καλέσει την CMA να λειτουργεί με μεγαλύτερη ευελιξία. Επιπλέον, η αλλαγή στην ηγεσία της CMA –με τον πρώην στέλεχος της Amazon, Νταγκ Γκαρ, να αντικαθιστά τον Μάρκους Μπόκερινκ– σηματοδοτεί πιθανή αλλαγή προσέγγισης στη ρυθμιστική πολιτική.
Η CMA δηλώνει πως συνεχίζει να παρακολουθεί τις εξελίξεις, ώστε να διασφαλίζει συνθήκες υγιούς και ισότιμου ανταγωνισμού. Η πιθανή κατάργηση των περιοριστικών ρητρών θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει ριζικά τον χάρτη του λιανεμπορίου στη Βρετανία, επιτρέποντας στους παραδοσιακούς παίκτες να ανακτήσουν έδαφος σε περιοχές που μέχρι σήμερα κυριαρχούν οι γερμανικές εκπτωτικές αλυσίδες.
Ανοίγει νέο κεφάλαιο στον εμπορικό «πόλεμο»
Η εξέλιξη αυτή ενδέχεται να μετατρέψει τον υφιστάμενο ανταγωνισμό σε πραγματική εμπορική αντιπαράθεση, καθώς οι βρετανικές αλυσίδες διεκδικούν επί ίσοις όροις την επανείσοδό τους σε μια αγορά που αλλάζει δυναμικά. Την ίδια στιγμή, η συζήτηση θέτει το ερώτημα αν είναι δίκαιο να διατηρούνται κανονισμοί που στηρίχθηκαν σε ένα εντελώς διαφορετικό ανταγωνιστικό τοπίο.
