Οι ξένες άμεσες επενδύσεις στην Ελλάδα κατέγραψαν σημαντική αύξηση το 2024, αγγίζοντας τα 5,98 δισ. ευρώ, από 4,36 δισ. ευρώ το 2023. Η αύξηση αυτή, της τάξης του 72,8%, αντανακλά μια δυναμική επιστροφή του επενδυτικού ενδιαφέροντος, αν και παραμένει χαμηλότερη από το ρεκόρ των 7,53 δισ. ευρώ που καταγράφηκε το 2022.
Η τάση αυτή επηρεάστηκε σημαντικά από το τελευταίο τρίμηνο του 2024, όταν οι ΞΑΕ έφτασαν τα 2,9 δισ. ευρώ, κυρίως λόγω της εξαγοράς της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή από την Masdar, την κρατική εταιρεία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Οι μεγάλες συμφωνίες που έκριναν το αποτέλεσμα
Η εξαγορά της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακής αποτέλεσε τη σημαντικότερη συναλλαγή της χρονιάς, με το συνολικό τίμημα να ανέρχεται στα 2,4 δισ. ευρώ. Από αυτό, τα 1,6 δισ. ευρώ καταβλήθηκαν το 2024, συμβάλλοντας καθοριστικά στην αύξηση των ΞΑΕ.
Επιπλέον, σημαντικές συναλλαγές που επηρέασαν το ύψος των επενδύσεων ήταν:
- Η εξαγορά της ACS από τη General Logistics Systems, ύψους 74 εκατ. ευρώ
- Η μεταβίβαση μετοχών του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών στο καναδικό fund Avialliance, ύψους 272,74 εκατ. ευρώ
Συνολικά, από τα σχεδόν 6 δισ. ευρώ των ΞΑΕ του 2024, πάνω από 2 δισ. αφορούσαν εξαγορές υφιστάμενων επιχειρήσεων, γεγονός που εγείρει ερωτήματα για τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας μέσω νέων επενδύσεων.
Το real estate παραμένει «βαρόμετρο» για τις επενδύσεις
Οι επενδύσεις σε ακίνητα συνεχίζουν να διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις ΞΑΕ. Το 2023 κατέγραψαν ιστορικό ρεκόρ, αντιπροσωπεύοντας το 44,7% των συνολικών επενδύσεων, ενώ η τάση αυτή φαίνεται να συνεχίζεται και το 2024, αν και τα επίσημα στοιχεία δεν έχουν ακόμη δημοσιευθεί από την Τράπεζα της Ελλάδος.
Η αυξανόμενη συμμετοχή των ακινήτων στις ΞΑΕ σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με το πρόγραμμα «χρυσής βίζας», το οποίο έχει προσελκύσει σημαντικό ενδιαφέρον από υπηκόους τρίτων χωρών.
Greenfield επενδύσεις: Η μεγάλη πρόκληση
Παρά την αύξηση των συνολικών ΞΑΕ, οι greenfield επενδύσεις, δηλαδή οι επενδύσεις από μηδενική βάση που οδηγούν στη δημιουργία νέων επιχειρήσεων και θέσεων εργασίας, παραμένουν περιορισμένες.
Σύμφωνα με το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), οι greenfield επενδύσεις αντιπροσώπευαν μόλις 23% των συνολικών καθαρών ΞΑΕ τη διετία 2022-2023, υποδεικνύοντας ότι η ανάπτυξη βασίζεται κυρίως σε εξαγορές παρά στη δημιουργία νέων υποδομών και επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με την ανάλυση του ΚΕΠΕ, ο τομέας των υπηρεσιών εξακολουθεί να οδηγεί την κούρσα των ΞΑΕ στην Ελλάδα. Από το 2019 έως το 2023, οι επενδύσεις στον συγκεκριμένο κλάδο ξεπέρασαν τα 3 δισ. ευρώ, με εξαίρεση το 2020, όπου σημειώθηκε πτώση στα 1,9 δισ. ευρώ λόγω της πανδημίας.
Μακροχρόνια πορεία και σύγκλιση με την ΕΕ
Αν και οι ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα ήταν σχεδόν μηδενικές το 2000, παρουσίασαν σταδιακή αύξηση έως το 2008, όταν η χρηματοπιστωτική κρίση ανέκοψε τη δυναμική τους.
Από το 2015, η Ελλάδα άρχισε να συγκλίνει με τους ευρωπαϊκούς και παγκόσμιους μέσους όρους. Το 2018, οι ΞΑΕ στη χώρα αντιστοιχούσαν στο 1,88% του ΑΕΠ, ξεπερνώντας τον μέσο όρο της ΕΕ (0,97%) και του ΟΟΣΑ (0,62%).
Το 2022, έτος-ρεκόρ για τις επενδύσεις, το ποσοστό αυτό εκτοξεύτηκε στο 3,63% του ΑΕΠ, σηματοδοτώντας τη δυναμική που μπορεί να επιτύχει η χώρα όταν επικρατούν οι κατάλληλες συνθήκες.
Τι δείχνουν τα στοιχεία για το μέλλον των επενδύσεων;
Παρά τη σημαντική αύξηση των ΞΑΕ το 2024, η εξάρτηση από εξαγορές και η χαμηλή συμμετοχή των greenfield επενδύσεων αναδεικνύουν τη δομική αδυναμία του ελληνικού επενδυτικού περιβάλλοντος.
Για να διασφαλιστεί η βιώσιμη ανάπτυξη, η Ελλάδα χρειάζεται:
- Προσέλκυση νέων στρατηγικών επενδύσεων σε τομείς με υψηλή προστιθέμενη αξία
- Βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων
- Διατήρηση της ελκυστικότητας του real estate, αλλά με παράλληλη ανάπτυξη και άλλων τομέων
- Στοχευμένη ενίσχυση των greenfield επενδύσεων μέσω κινήτρων και φορολογικών ελαφρύνσεων
Το ισχυρό momentum που διαμορφώθηκε το 2024 αποτελεί θετική ένδειξη, ωστόσο η Ελλάδα οφείλει να κεφαλαιοποιήσει την αυξημένη εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών με μια μακροπρόθεσμη στρατηγική ανάπτυξης.
